Je staat er niet meer bij stil. Voor het avondmaal ga je naar de supermarkt of groenteboer en je kunt kiezen uit heerlijke producten.
Minder bekend is dat de ‘wilde’ vorm van vele groenten gewoon in de berm om de hoek staan.
Daar wil ik jullie in meenemen (en nu niet gelijk de bermen plunderen…)
Je kunt bijna geen berm vinden of ze staan er nu niet. Bij duizenden, misschien wel miljoenen in de Zaanstreek. We kennen hem allemaal, alleen is ie nu oranje (gekweekt) en veel groter dan de wilde vorm. Juist, de wortel!
De wortel of beter ‘peen’ komt uit de familie van de schermbloemenachtigen. Deze ontwikkelen bloeiwijzen (bloemen) die bij elkaar staan in schermen of schermpjes. Bekende andere schermbloemen zijn onder andere het Fluitenkruid en de Berenklauw, maar er zijn tientallen andere soorten.
Het is een plant die ongeveer 30/60cm hoog wordt en hij is tweejarig. Onder de grond zit, je raadt het al, een wortel. In deze wortel slaat de plant reservevoedsel op, veelal in de vorm van zetmeel. Hiermee kan hij de winter doorkomen en het volgende jaar bloeien.
De wortel op de foto is klein, maar er zijn zeker forsere exemplaren te vinden. De hele plant inclusief de (pen)wortel ruikt sterk naar …. peen. In de nazomer krult de bloeiwijze naar binnen en vormt zo een ‘vogelnestje’, daar kun je hem ook gemakkelijk aan herkennen. De wetenschappelijke naam is Daucus Carota. Het Engelse woord voor peen/wortel is carrot, een verwijzing.
Wie o wie maakt een heuse wilde worteltjestaart?
Pastinaca sativa
Ons tweede lekkernij is wat meer mediterraan en een tikkie minder bekend. Hij is nu in de nabloei en staat op nagenoeg dezelfde standplaatsen als de peen en vaak door elkaar, maar minder massaal. Het is ook een schermbloem.
In tegenstelling tot de witte schermen van de peen, heeft deze, en dat is vrij uitzonderlijk binnen de schermbloemen, gele schermen (bloemen). De plant kan ruim een meter hoog worden. Jawel, we hebben het over de Pastinaak!
De Pastinaak heet wetenschappelijk Pastinaca sativa. Dat sativa betekent ‘eetbaar’. Hij is door de Romeinen in onze contreien beland, en men ontdekte dat de penwortel hier veel groter groeide door het ‘koudere’ klimaat. Interessant is verder dat de Pastinaak de rol van de aardappelen had, voordat de aardappel hier werd geïntroduceerd! De smaak is anders dan de wortel/peen, meer anijsachtig en iets peperig.
Je kunt er heerlijke gerechten mee maken. Best wel een vergeten groente, zeker ook omdat hij gewoon in elke wegberm te vinden is!
De bermen staan ook vol met rucola. Ik denk ontsnapt uit de moestuinen.
Alles leuk en wel, maar ik mis in dit artikel een waarschuwing tegen de gevlekte scheerling (Conium maculatum). Een dodelijke soort binnen de schermbloemigen familie die makkelijk verward kan worden met wilde peen. Een hapje van blaadjes of wortel kan al fataal zijn voor de familie die gezellig worteltjessoep dacht te gaan eten.
Hallo Alexandra. Natuurlijk heb je in principe gelijk. Tegelijkertijd was mijn stukje vooral bedoeld om mensen te wijzen op eetwaardige 'roots'. De Pastinaak is onmiskenbaar. De Peen ook wel als je meer kenmerken weet. De kans op een Gevlekte scheerling is zeer, zeer klein in onze contreien. Maar nogmaals, ik deed een educatieve les, zonder daadwerkelijke oproep, het was meer vermakend bedoeld. Toch bedankt voor je input, dat scherpt mij ook weer!
En nog een waarschuwing is op zijn plaats: blad en stengels van de pastinaak kunnen sterke huidirritatie geven