De Orkaan blijft omhoog kijken. Waar zien we de oude bestemming op de gevel? Erfgoed is vooral goed kijken.

Deze week: L. Molenaar, Ruijterveer 2, Zaandam

Weer een raadseltje voor de goed ingevoerde Zaankanter met een geheugen als een ijzeren pot.

L. Molenaar staat op de zijkant van dit pand met de karakteristieke torentjes aan het Ruyterveer (Ruijterveer? Ruiterveer?), maar wie was dat?

Tegenwoordig zit The Lighthouse van Youth For Christ in het pand uit 1884 (volgens het kadaster, volgens andere bronnen dateert het uit 1902) maar ook zat er ooit een coffeebar. Hieronder nog eens een detail: L. Molenaar.

In het Gemeentearchief Zaanstad is een foto uit eind jaren ’50, begin jaren ’60 te vinden met het opschrift ‘rijwielen’ op de plek waar nu Molenaar staat. Op de voorzijde staat ‘Zaanstroom’. Maar in het gemeentearchief is weinig over de panden of de namen te vinden.

Een foto (gedateerd 17 december 1978) uit het archief laat links een heel klein stukje van Molenaar zien. Op de plek van het pand ernaast, Panorama (eerder o.a. Palthe, ernaast De Prijzenkraker) is nu een Turkse bakkerij, het werd in 1975 op de plek van het oude pand gebouwd.

UPDATE: uit de reacties en de mail kunnen we opmaken dat op deze plek de fietsenwinkel van Lou Rep heeft gezeten. In Zaansch Veem van Freek de Jonge staat een verhaal over de komst van Abe Lenstra naar de opening van een fietsenwinkel waarbij een groot deel van de lyceum-bevolking was uitgelopen. Dat was de fietsenwinkel van Rep, maar het werpt nog geen licht op de naam ‘Molenaar’.

De naam Zaanstroom dateert van daarvoor, het is de rijwielhandel van P. Reijmerink, hieronder een advertentie uit 1931 uit het doopsgezind weekblad ‘De Zondagsbode’.

Ed (van OtterDvD) stuurde foto van de zaak van Reimerink, met duidelijk ‘RIJWIELEN’ op de plek waar nu L. Molenaar staat.

Martin Rep plaatst op zijn website een foto van het ‘rondjesdraaien’ op het Ruijterveer voor het Lyceum, links is de fietsenzaak van Lou Rep te zien, de naam Zaanstroom die Reimerink al gebruikte is dus door Rep in ere gehouden.

Voor een link met Klaas en Cees Molenaar (Wastora) zijn geen aanwijzingen. Maar om welke Molenaar gaat het dan wel?

Lucas Molenaar

Jochem van Galen stuurde pagina 78 uit het boek ‘Blees aan de Westzijde’ waar over het pand wordt geschreven, het was ooit in het bezit was van Jochems grootvader (P. van Galen). Het adres is overigens Westzijde 90 (net als bij de fietsenzaak van Reimerink). Het kadaster kent dat pand (samen met het hoekpand) ook onder die verschillende adressen: Ruijterveer 2 en 2A en Westzijde 90 A t/m E.

In het boek wordt duidelijk dat het om aannemer en taxateur (ook komen we hem tegen als timmerman en architect) Lucas Molenaar gaat die het in 1902 laat bouwen. Hij gaat er zelf wonen en bouwt ernaast een bergplaats. In het pand komen later ook groentehandelaar Jan de Vries en boekhandel annex leesbibliotheek ‘Voor Elck Wat Wils’ van Cor Breet, die daarnaast actief was als voordrachtskunstenaar. De vroegere bergplaats zou volgens de tekst van het boek later verhuurd worden aan fietsenhandelaar (en bekende voetballer) Lou Rep.

In 1970 begint P. van Galen daar een ‘koffiehuis’ (de ‘coffeebar’ uit onze herinnering).

Het lijkt er dus op dat L. Molenaar het oudste opschrift is, en dat we op latere foto’s een nieuwe afdekking zien. Bij de verwijdering van dat opschrift zou L. Molenaar dan weer tevoorschijn zijn gekomen.

Molenaar bouwde onder meer extra lokalen bij de Zuiderschool in Oostzaan in 1899. Hij werd geboren in 1854 in Zaandam en trouwde in 1878 met de Oostzaanse Geertje Booker.

Zijn zoon Pieter Molenaar (1882 – 1972) werd vooral bekend als architect van het Verkade-complex.

Ruyterveer, Ruijterveer, Ruiterveer, Ruijterhoek?

Een aparte discussie is hoe het straatje eigenlijk heet: Ruyterveer, Ruijterveer of Ruiterveer. Alle namen komen voor. De molen die daar vroeger stond (gesloopt in 1864) heette gewoon De Ruiter, dus Ruiterveer zou prima zijn, en die naam komt ook voor. De straat heet nu inderdaad Ruijterveer, maar eigenlijk heet alleen het laatste stukje om de hoek (parallel aan de Zaan) zo, het stuk dat haaks op de Westzijde staat, heet Ruijterhoek.

De Geveltoerist op de kaart

We hebben nu al: huisdokter, speeltuinvereniging, basisschool, RK jongensschool, pakhuis, badhuis, café, hotel, kaas-, kleding-, groente-, levensmiddelen- en meubelwinkel, weeshuis, een jongelings vereeniging, kerk, muziekhandel, ziekenhuis, gemaal, gemeentehuis, torpedo bergingsvaartuig, gemaal, makelaar, bakkerij, cantine, drukkerij, papiermagazijn, sigaren-, kaas-, verf-, zeep-, veevoeder-, essence-, stijfsel- en machine-fabriek.

Verken alle gevels uit onze serie op de kaart hieronder of klik rechts boven in het venster om de kaart in een grote versie te zien. Bij elke plek is een foto opgenomen en de link om naar het verhaal achter de foto te gaan.

Ook een gevel die de moeite waard is? Stuur ze aan De Orkaan.

Bekijk hier alle afleveringen van De Geveltoerist.