In een tuin aan de Noorderhoofdstraat in Krommenie staat een echte stationshalte. Het is de halte die tot 1982 dienstdeed bij de Hembrug. Heel af en toe stopte daar een trein. Reizigers die er per ongeluk uitstapten moesten erg lang op de volgende trein wachten.
Maar hoe kwam die halte in die tuin in Krommenie?
Dat is dankzij Henk van Iperen. Henk studeerde in Groningen aan de HTS werktuigbouw tijdens de oorlogsjaren en ontwikkelde daar een fascinatie voor stoommachines en treinen. Na zijn studie ging hij werken bij de gasfabriek in Bolsward. Later werd hij directeur bij de raffinaderij van Smid en Hollander in Amsterdam-Noord. Hij verhuisde naar de Noorderhoofdstraat in Krommenie.
Dankzij Piet Kalteren (1923), studiegenoot van Henk van Iperen in Groningen, weten we hoe de halte in Krommenie kwam:
“Henk van Iperen was erg gesteld op alles wat met stoom te maken heeft, zo heeft hij ook de spoorlijn Hoorn-Medemblik-Enkhuizen en de stoomtrein daar helpen restaureren, vele zaterdagen lang. Hij kon het niet verdragen dat iets moois ouds zou verdwijnen, Nederlands erfgoed was en oud en dat deed je niet weg.”
En dat lot dreigde de Halte Hembrug te treffen. En zo kocht Henk van Iperen dat stationnetje in 1982 en bouwde het in het jaar daarop in Krommenie weer op. Piet Kalteren:
“Henk heeft de halte plank voor plank afgebroken en weer opgebouwd in zijn eigen achtertuin. Het stationnetje paste absoluut niet in de tuin, maar het moest en zou bewaard moeten blijven voor het nageslacht, of dat nou logisch was of niet…of dat paste of niet… dat kon Henk niks schelen.. het moest en zou bewaard blijven koste wat het zou kosten. Hij deed er niks mee.. fietsen stonden d’r in, misschien stond z’n auto er ook wel in.”
Zo’n 25 jaar geleden overleed Van Iperen, z’n vrouw bleef in Krommenie wonen en is een jaar of twee geleden overleden.
Het huis aan de Noorderhoofdstraat 26 is een monument en staat nu te koop. Voor iets minder dan een miljoen (€950.000) is het van u, maar dan heeft uw wel een stationnetje in uw achtertuin.
(Met dank aan Christien Kalteren die het verhaal van haar vader voor De Orkaan noteerde en aan Erik Schaap die de halte spotte en op Twitter zette.)
Hieronder nog eens de halte in volle glorie (klik voor grotere versie).
Het is niet de eerste keer dat De Orkaan-redactie over de halte schrijft. In 1982 maakten Orkaan-redacteuren Piet Bakker en Aad Schoen, samen met fotograaf Wil de Potter een reportage voor De Typhoon over de laatste dag van de halte Hembrug. Ze interviewden de spaarzame in- en uitstappers (“treinen die moeten stoppen rijden door en treinen die door moeten rijden stoppen”), de haltewachter (“uit geloofsovertuiging werk ik niet op zondag en dat kwam goed uit want dan stopte hier geen treinen”) en noteerden de hartekreten op de wanden van de halte: “Wanneer komt hier godverdomme nou eens een trein?”
In de jaren vijftig herinnerde een oudere reiziger zich “stapten hier drommen mensen uit, dat was in de tijd dat er nog 8000 mensen werkten bij de Artillerie Inrichtingen”.
In de jaren zeventig figureerde de halte in een fotoreportage voor Randstad Uitzendbureau.
Halte Hembrug. Ja ik was toen medewerker NS Zaandam en heb ook op de Halte plaatskaarten verkocht. s,Morgens aan de ene zijde en s,Middags aan de andere zijde van het spoor. Geldkistje met 100 gulden wisselgeld mee onder de arm. Hoofdzakelijk weekkaarten aan personeel Norit, Bruynzeel , de A.I. enz.
Onder aan de dijk aan Provincialeweg-zijde heb ik vele jaren met plezier een volkstuin gehad.
Na de aanleg Hemspoortunnel en automatisering was ik werkzaam "op" Amsterdam CS o.a. bij de Verkeersleiding.
Op een avond na mijn late dienst spoorde ik terug naar Zaandam en zag hoe de dienstdoende Hoofdconducteur een reiziger zonder geldig plaatsbewijs aantrof en via zijn mobilofoon de machinist opdracht gaf even te stoppen aan de Halte Hembrug om deze persoon de gelegenheid te geven om uit te stappen.
Hoe deze persoon op zijn bestemming is gekomen ? Geen idee maar ook voor dit soort gevallen bewees Halte Hembrug nut...
https://artillerieinrichtingenhembrug.wordpress.com/2016/06/03/station-of-halte/
Ook personeel van Ford aan de Amsterdamse kant maakte gebruik van de halte, zij moesten ook nog even met de pont over. Zelf heb ik ook gebruik gemaakt van de halte omdat ik bij de A.I./Eurometaal werkte.
De Ford fabriek ook voor vele een ondergang in hun leven.
Ik heb veel mensen die toen werkzaam waren bij de A.I./Eurometaal werkte meegemaakt tijdens de VEV opleidingen.
In de terminologie van de NS was het geen station maar een 'halte', en volgens ons heette het Halte Hembrug.
Heette het station eigenlijk niet Hembrug Artillerie Inrichtingen oftewel station Hembrug AI.
Bij het treinstation de Hembrug stond de trein elke dag stil om mij, als meisje vanaf 6 jaar naar het laatste station Amsterdam Centraal te brengen. Aldaar stapte ik dan in bus 11 en later met de tram 17 die mij naar de lagere school bracht, een school voor slechthorende en dove kinderen.
Tevens het enge gevoel en gedachten "als de brug maar goed dicht is". Anders kon de trein vanaf de Hembrug, zo diep naar beneden vallen en te water gaan"! Maar gelukkig is het altijd goed gegaan!
Vele jaren later ging ik een dagje naar Amsterdam en vond het jammer dat we door een tunnel gingen en niet meer via treinstation Hembrug.
Het was een spectaculaire aanblik als het einde van de werkdag aangebroken was op het Hembrugterrein en iedereen zo snel als maar mogelijk naar huis ging. Heel veel mensen lopend naar Halte Hembrug en één lange wedstrijd van fietsers en bromfietsers op de Provinciale weg langs de volkstuinen richting Zaandam.
laten we even de pisbakken niet vergeten die rechts staan op het kranten artikel.
Zo zie je ze niet meer.
(Deze vinden wij wel mooi: http://archief.zaanstad.nl/beeldbank/detail?q=pisbak&page=2&asset=47981271-94c7-490a-825c-aaf5c5ee1fad )
Leuk onderwerp Siem! Mocht je er zin in hebben: schrijf een nostalgisch pisbakken-stuk. Wij maken graag ruimte voor je!
Jammer, pagina bestaat niet meer.
Wat een prachtig verhaal, ik ken de woning en de stationshalte wel want ik ben geboren en getogen Krommenie.
De stationshalte bij de Hembrug, die er ook niet meer is ken ik maar al te goed.
We stapte er wel eens uit want er woonde familie bij de Hembrug en dan liepen we via een trapje naar beneden.
De woning aan de Noorderhoofdstraat is een prachtig pand waar de tijd heeft stil gestaan.
Laat men er maar zuinig op zijn, er is al veel historisch materiaal verdwenen uit Krommenie.
Trapje? Trap zouden wij zeggen. Het was een fikse klim in ieder geval.
Dat was inderdaad een flinke klim, de spoordijk was best hoog.
Wat leuk dit! Ben de kleindochter van Henk van Iperen!
Dank voor de aanvulling. Op internet wordt Amsterdam-Noord aangegeven, maar de aanduiding is inderdaad westelijk havengebied, dichtbij Zaandam. De mensen die wij in 1982 spraken hadden het ook over 1000-den reizigers. Maar toen wij in 1982 de laatste dag deden waren het er alleen in de spits enkele tientallen, buiten de spits en in het weekend stopte de trein er niet eens meer. Werkgelegenheid bij AI, Bruynzeel en Norit was erg teruggelopen.
Was een groot verlies aan werkgelegenheid toen Bruynzeel stopte.
Heb er nog vakantiewerk gedaan in 1974.
Ik kan me het stationetje herinneren toen ik in de 1973 met de trein wekelijks naar school ging in Zaandam maar het was er zeker niet rustig. S,morgen en sávonds stond het afgeladen met (gast) arbeiders.
De raffinaderij van Smid en Hollander stond trouwens in het westelijk haven gebied en niet Amsterdam Noord.