Twee jaar na zijn overlijden levert Krommenieër Frits van den Berg (1917 – 2015) een bijdrage aan het besef dat vrijheid een waarde is die gekoesterd moet blijven.

Hij heeft zijn persoonlijke herinneringen als onderduiker tijdens de Tweede Wereldoorlog vastgelegd in een dagboek. Dat dagboek is bewerkt tot een versie voor jongeren.

De dochter van Frits van den Berg bood gisteren in Nicolaaskerkkerk in Krommenie het eerste exemplaar aan waarnemend burgemeester Ruud Vreeman aan die het boekje vervolgens overhandigde aan kinderen uit groep 7.

De verhalen van de Krommenieër Frits van den Berg over zijn oorlogservaringen en belevenissen als onderduiker zijn de basis voor het boekje ‘Van bezetting tot bevrijding – de onderduiker’ dat de Raad van Kerken Krommenie en Assendelft heeft laten maken ter gelegenheid van de herdenking en de viering van 4 en 5 mei.

Bij de presentatie van het boek trok Marieke van den Berg, dochter van Frits, een vergelijking tussen onderduiken, het onzichtbaar moeten leven om uit handen van de Duitse bezetters te blijven, en het gevaar dat de waarde van vrede steeds meer verflauwt.

Toen zij in haar kindertijd op 4 mei tegen een vriendinnetje zei dat zij op tijd thuis moest zijn voor de dodenherdenking was zij verbaasd over de reactie van het vriendinnetje: “Wij herdenken nooit”. Dat was onbestaanbaar voor Marieke, want bij haar thuis werd juist veel over de oorlog gesproken.

Selfie met Hitler

De uitgave van het boekje vloeit voort uit een project dat in 2015 in Krommenie en Assendelft van start is gegaan. Kinderen die in de oorlogsjaren zijn opgegroeid vertellen over hun ervaringen aan leeftijdsgenoten van nu.

Jelle Hondema, zwager van Frits van den Berg, was verbaasd over het succes van verhalen. Hij had verwacht dat kinderen zouden vragen of hij misschien selfie had met Hitler.

Een deel van de verhalen werd verteld aan de hand van voorwerpen uit de oorlogstijd. De overalls die leden van de Binnenlandse Strijdkrachten na de bevrijding droegen, het persoonsbewijs, bootjes die Bruynzeel liet maken om te voorkomen dat fabriekspersoneel in Duitsland te werk werd gesteld, briefjes uit Kamp Amersfoort en het concentratiekamp Neuengamme en de bajonet van een Duitse soldaat.

Pastor Matthé Bruins toonde tijdens de presentatie van het boekje aan dat wapens daadwerkelijk omgesmeed kunnen worden tot ploegscharen: voor zijn oom Cor was de gruwelijke bajonet een praktisch mes om makkelijk grote bloemkolen te kunnen steken.

Indringende ervaring

Uit de evaluatie van het project “voorwerpen en hun verhaal” dat vorig jaar van start ging bleek dat persoonlijke oorlogsverhalen op basis van voorwerpen uit de oorlogstijd in behoefte voorzag en dat de kinderen de verhalen als een indringende ervaring hadden beleefd. Het wordt op de scholen vaak gecombineerd met het kijken naar de films van Monumenten Spreken.

Reden om jaarlijks leerlingen uit groep 7 uit te nodigen om naar verhalen over de oorlog te luisteren en daarover in gesprek te gaan. Dit jaar is de rode draad – terug te vinden in het boekje van Frits van den Berg – zorg hebben voor elkaar en voor de grote waarde van vrijheid.

Toen in de kerk het geluid van de sirene uit de jaren 1940-1945 klonk, stak een van de kinderen haar vinger op. Is dat nou luchtalarm? Met het besef van de vrede en de vrijheid zit het wel goed in Krommenie, want tijdens het muzikale intermezzo werd uit volle borst Adieu mein kleiner Gardeoffizier meegezongen.

Het boek is bestemd voor leerlingen van het basisonderwijs, volwassenen kunnen het boekje voor € 2,00 kopen.

Door Jaap de Jong