De OVER-organisatie (overkoepelend voor gemeenten Wormerland en Oostzaan) heeft een sluitende begroting voor de periode 2026-2029. Op papier lijkt daarmee alles op orde. Maar achter de cijfers schuilt een fragiel evenwicht: de buffer is ondermaats en de dreiging van het ravijnjaar 2026 hangt als een zwaard van Damocles boven de organisatie.

De verwachte financiële tekorten komen grotendeels voort uit keuzes van het Rijk: gemeenten krijgen steeds meer taken, maar te weinig geld om die uit te voeren. Het ravijnjaar – de landelijke korting van € 2,4 miljard op het gemeentefonds – duwt Wormerland vanaf 2026 € 5,3 miljoen in het rood en Oostzaan ruim € 1,1 miljoen in 2027. Bezuinigingen lijken onvermijdelijk en zullen ook de OVER-organisatie raken, die vrijwel volledig afhankelijk is van de bijdragen van deze twee gemeenten.

‘Ruim onvoldoende’

De meerjarenbegroting van OVER-gemeenten oogt tot 2029 stabiel en sluitend. Elk jaar worden lasten en baten netjes in evenwicht gebracht, zonder zichtbare tekorten. Maar dat evenwicht is broos: de ramingen gaan uit van gelijkblijvende bijdragen van Wormerland en Oostzaan. Dat lijkt wishful thinking. De gevolgen van het ravijnjaar 2026 zijn hierin namelijk nog niet verwerkt, waardoor de begroting een vertekend beeld lijkt te geven.

De organisatie draait vrijwel volledig op hun bijdragen: € 23,4 miljoen op een totale begroting van € 23,5 miljoen. Zodra die bijdragen afnemen, loopt het tekort al snel op tot enkele miljoenen euro’s. Met de huidige reserves is dat tekort niet op te vangen. In 2024 werd nog wel een overschot van ruim 6,5 ton geboekt.

De buffer – het financiële vangnet voor tegenvallers – blijft flink achter bij de risico’s. De norm voor de reserve is maximaal 2,5 procent van de begroting (€ 587.102), maar blijft daaronder: € 477.119. Daartegenover staan risico’s van € 1.166.000. Kortom, bij financiële tegenvallers is er onvoldoende achter de hand. De weerstandsratio, de maatstaf voor hoe goed de organisatie een financiële klap kan opvangen, wordt daardoor beoordeeld als ‘ruim onvoldoende’.

Bezuinigingen

Binnen het traject Duurzaam Begrotingsevenwicht wordt onderzocht waar besparingen mogelijk zijn. Op tafel liggen verschillende opties: het schrappen van niet-wettelijke taken, minder externe krachten inhuren, het ICT-budget beperken of interne ondersteuning en bedrijfsvoering anders inrichten. Er wordt zelfs gekeken naar het verminderen van capaciteit voor beleidsontwikkeling en regionale samenwerking. Toch is het nog onduidelijk waar de hardste klappen precies zullen vallen.

Tegelijkertijd kampt OVER met een structureel hoog ziekteverzuim: gemiddeld 10,7 procent in 2024, ruim het dubbele van het landelijk gemiddelde van 5 tot 6 procent bij vergelijkbare organisaties. Vorige maand stelde de PvdA-fractie in Oostzaan hierover vragen aan het college.

Daar komt het fusieonderzoek van Wormerland en Oostzaan met buurgemeenten nog bij. Zo’n herindeling kan grote gevolgen hebben voor de structuur en brengt vooral het voortbestaan van OVER in gevaar.

In mei 2024 legde wethouder Onclin van Zaanstad uit aan De Orkaan wat het ravijnjaar inhield:

Door Nick Boeske. Info: Raadsinformatiesysteem Wormerland. Beeldmateriaal: De Orkaan.