De Oostzaanse burgeradviesraad is eensgezind: geen beslissing in 2025, het liefst fuseren met Wormerland, Landsmeer, Waterland en Edam/Volendam en zeker niet met Zaanstad of Amsterdam. Die boodschap kreeg het publiek in De Kunstgreep breed uitgeserveerd. Toch is er ook wantrouwen bij de adviesraad die vindt dat ze op onderdelen niet op tijd is geïnformeerd. Zo kregen ze de verslagen van gesprekken met Zaanstad en Amsterdam pas na een half jaar.

Gisteravond – 12 maart 2025 – presenteerde de 57 leden tellende burgeradviesraad in Oostzaan hun advies over de bestuurlijke toekomst van de gemeente. Een groot deel van de adviesraad, het college en de gemeenteraad was bijeengekomen in theater de Kunstgreep om de presentaties bij te wonen. De verschillende werkgroepen presenteerden allemaal apart, wat tot nogal wat herhaling leidde. Maar dat maakte de boodschap waarschijnlijk alleen maar duidelijker.

Burgemeester Marvin Polak heeft het rapport nog niet gelezen; hij laat zich verrassen door wat er gezegd gaat worden. Wethouder Eelco Taams heeft het wel al gezien. Hij denkt dat de burgeradviesraad en het College, ondanks de verschillen, eigenlijk hetzelfde vinden.

Frank Aan (PvdA) vindt dat er goed naar de burgers geluisterd moet worden. Er zijn twee vakken vooraan in het theater: de burgeradviesraad en de gemeenteraad. Tussen hen zit een lege rij. Volgens Aan zit die rij er ongetwijfeld zodat er niet gevochten wordt.

Ontevreden

Wendy van Ulden van de begeleidende organisatie Prachtpraat presenteerde de avond, waarin verschillende leden uit de adviesraad presenteerden, verder was er ruimte voor vragen vanuit andere werkgroepen waar de adviesraad in was opgedeeld, en vanuit de gemeenteraad. Leden van de adviesraad zeggen niet altijd tevreden te zijn geweest over het proces.

‘De wijze waarop informatie naar ons toekomt, vinden wij toch bijzonder, bijvoorbeeld de gespreksverslagen uit september die we in maart pas krijgen.’

Dit ging over de oriëntatiegesprekken die er met de gemeente Amsterdam en de gemeente Zaanstad zijn geweest over een eventuele fusie, vertelt gemeenteraadslid Siefko Julius (D66). Hij vindt het vooral voor de burgeradviesraad vervelend dat dat zo laat gedeeld is.

Burgemeester Marvin Polak legt uit hoe dat gekomen is. Volgens hem wilde de gemeenteraad bij de gespreksverslagen een advies van het College krijgen, dat was op dat moment nog niet af. Polak zegt toen zelf het initiatief te hebben genomen om een deel van die documenten toch maar vast met de adviesraad te delen. Anders was de informatie nu pas bij de adviesraad gekomen, zegt hij.

Buitenspel

Er werd tussendoor in peilingen gestemd. Iedere werkgroep had een aantal stellingen, waarna daarover werd gestemd door de adviesraad. De stemmen werden in grote zakken gestopt en opgehaald. Dit was volgens Prachtpraat een manier om te laten zien hoeveel leden wat nou precies vonden.

En wat wilden ze precies? Niet met Amsterdam en niet met Zaanstad, een onafhankelijk advies over fusie, en niet vanuit de gemeente. En om de beslissing over de fusie niet in 2025 maar na de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 te nemen. Fusiepartners als Landsmeer en Wormerland zouden buitenspel staan door beslissingen in 2025.

Nare stukjes

Daar vindt wethouder Eelco Taams toch wat van. Hij zegt dat er wèl haast is bij een fusie.

‘Er moet een gemeente draaiende gehouden worden; dat is nu niet meer houdbaar.’

Dat lijkt er bijna op alsof de wethouder nu al zegt niks met de inbreng van de burgers om de beslissing uit te stellen te gaan doen. Op de directe vraag of dat zo is geeft Taams geen antwoord, dat moet eerst worden besproken, zo zegt hij, ‘anders krijg je allemaal van die nare stukjes in de Orkaan.’

Eensgezind

Een lid van de adviesraad zegt dat de gemeenteraad bij andere gemeenten moet lobbyen om een fusie met de beoogde ‘Groene Ader’ (WOL++ met Wormerland, Oostzaan, Landsmeer, Waterland en Edam/Volendam) voor elkaar te krijgen. ‘Er wordt al heel veel gelobbyd,’ zegt D66-raadslid Siefko Julius. De vertegenwoordiger van werkgroep 4 zegt dat er wel haast gemaakt moet worden: ‘Het is 2 voor 12.’

Een lid van de groep vindt het jammer dat er niet één advies en presentatie komt. ‘Dan spreek je even voor je beurt,’ zegt presentatrice Van Ulden. ‘Alles wordt samen meegenomen, gebundeld en gestuurd naar de gemeenteraad.’

Meer leden van de adviesraad gaven aan dat ze de werkgroepen vervelend vonden. Ze hadden liever iedereens mening aan elkaar kunnen koppelen en tijdens het proces de mening van iedereen mee kunnen nemen. Verder geven zij aan niks te zien in losse presentaties waarin steeds hetzelfde wordt gezegd.

De eensgezindheid bleek ook uit de uitslagen van de peilingen die gedaan werden. Bijna alle groepen waren het met elkaar eens. Dat was ook aan de presentatie te zien: overal het behoud van dorpse kenmerken, het absoluut niet fuseren met Zaandstad en Amsterdam, en het uitstellen van de beslistermijn.

Wantrouwen

Van Ulden geeft aan dat de adviesraad meerdere kansen is gegeven om de presentaties te bundelen en dat dit niet is gedaan. Verder zegt zij ook veel positieve geluiden te hebben gehoord over het proces.

Maar daarover verschillen de meningen, ‘het wantrouwen tegen het bestuur zit heel hoog,’ zegt een lid van de adviesraad nadat hij hierover bevraagd werd door gemeenteraadslid Bart Baaten (VVD). Baaten geeft aan dat hij dat heel vervelend vindt om te horen.

Aan het einde van de avond krijgt de gemeenteraad het advies overhandigd en houdt burgemeester Marvin Polak een toespraak waarin hij zijn bewondering uitspreekt voor de prestaties:

‘De gemeenteraadsleden zullen allemaal het zojuist overhandigde advies zeer serieus nemen. En ze zullen hun stinkende best gaan doen om het allemaal tot zijn recht te laten komen. Dat is een toezegging die ik hier ter plekke namens de gemeenteraad doe.’

Dat is dus een toezegging van de burgemeester namens de gemeenteraad. Of het advies van het College zal veranderen, blijft onbekend. Maar uiteindelijk is het de gemeenteraad die erover beslist, en volgens Polak zal die dus zijn ‘stinkende best’ gaan doen.

Door Marijn Kerkhoven.