De Zaanse gemeenten stevenen af op een ‘ravijnjaar’ nu op landelijk niveau VVD en NSC niet van plan zijn financieel bij te springen, meldt de NOS. Hierdoor dreigen de gemeentebegrotingen voor 2026 niet sluitend te worden.

Niet alleen Zaanstad, Wormerland en Oostzaan, maar zo’n 280 gemeenten presenteren voor 2026 en 2027 een negatief resultaat in hun meerjarenbegroting. Dit is meer dan 80 procent van het totaal, blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau BDO.

De financiële tekorten zijn grotendeels toe te schrijven aan keuzes van het Rijk. Gemeenten krijgen steeds meer taken, maar het geld dat ze ervoor krijgen is niet genoeg. Hierdoor ontstaat een structureel begrotingstekort (het ‘ravijnjaar’). Deze financiële uitdagingen komen voort uit onzekerheden rond het gemeentefonds, vooral door een kabinetskorting van € 2,3 miljard op de uitkeringen aan alle Nederlandse gemeenten.

Zaanstad

Voor 2025 weet Zaanstad de begroting sluitend te krijgen door gebruik te maken van de egalisatiereserve, maar de gemeente ziet de kosten stijgen door de groei van Zaanstad en de explosieve toename van de uitgaven voor jeugdzorg, die alleen al met € 4 miljoen toenemen. Vanaf 2026 loopt het tekort echter op tot bijna € 19 miljoen.

Wethouder Stephanie Onclin (VVD) van Zaanstad schoof in september vorig jaar aan bij de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer. Haar zorgen over de forse bezuinigingen lijken echter niet te zijn binnengekomen bij haar partijgenoten in de Tweede Kamer. Ook NSC wil geen extra hulp bieden.

Zaanstad komt vanaf 2026 voor grote bezuinigingen te staan. Subsidies voor belangrijke diensten zoals de brandweer, GGD en buurthuizen komen onder druk te staan. Dan dreigen er ook verhogingen van de parkeertarieven en onroerendezaakbelasting (OZB). In het ergste geval moeten preventieve programma’s voor jeugd en ouderen, zoals armoedebestrijding en ondersteuning van WMO-cliënten, worden afgebouwd of zelfs stopgezet.

Dit jaar zijn de belastingen en heffingen beperkt verhoogd. De OZB, afvalstoffen- en rioolheffingen stegen met 2,2 procent, in lijn met de inflatie. Foutparkeren werd echter flink duurder, met een stijging van 8,5 procent voor de naheffingsaanslag en een forse verhoging van het tarief voor een wielklem naar € 404,40.

In mei 2024 legde wethouder Onclin uit aan De Orkaan wat het ravijnjaar inhield:

Wormerland

Ook Wormerland kampt met grote problemen. De gemeente heeft voor 2025 een sluitende begroting gepresenteerd, maar de financiële toekomst ziet er zorgelijk uit. Zonder extra steun van het Rijk verwacht de gemeente een tekort van € 5,3 miljoen in 2026. Volgens de gemeente kan dit resulteren in vertragingen bij woningbouwprojecten, verslechterde zorg, achterstallig onderhoud van de openbare ruimte en mogelijk zelfs de sluiting van lokale voorzieningen.

De sluitende begroting voor 2025 is bereikt dankzij incidentele bijdragen en bezuinigingen, maar de gemeente waarschuwt dat dit geen structurele oplossing is. Het in 2024 gestarte Duurzaam Begrotingsevenwicht-project moet de begroting op lange termijn in balans brengen door kritisch te kijken naar welke taken nog haalbaar zijn binnen de beschikbare middelen.

Oostzaan

Ook Oostzaan staat er beroerd voor. Wethouder Martin Wörsdörfer (VVD) noemde de financiële positie van de gemeente ‘precair’. De financiële en bestuurlijke uitdagingen voor de komende jaren zijn zo groot dat een gemeente als Oostzaan – één van de kleinste van Nederland – die vrijwel onmogelijk kan dragen. Vanaf 2026 ontstaat een structureel tekort, dat oploopt tot € 523.251 in dat jaar en tot € 1.174.386 in 2027.

Begin maart overlegt minister Uitermark (NSC) van Binnenlandse Zaken met gemeenten over de financiële problemen. Op 26 maart volgt een Kamerdebat. VNG-voorzitter Dijksma dreigt naar de rechter te stappen als het kabinet geen oplossing biedt. Ze waarschuwde dat veel kabinetsambities, zoals de bouw van tienduizenden betaalbare woningen, in gevaar komen, meldt de NOS.

Door Nick Boeske. Info van de NOS en eerdere artikelen op De Orkaan. Foto: De Orkaan.