Gisteravond – 28 januari – behandelde de adviescommissie van Zaanstad bezwaren tegen de omgevingsvergunning voor de inmiddels stopgezette pilot met toegangsheffing op de Zaanse Schans. Bezwaarmakers stellen dat de procedure onjuist verliep en vrezen een precedent voor toekomstige plannen.

Hoewel de commissie zich richt op de vergunning en niet op de inhoud van de pilot, was het voor de bezwaarmakers vrijwel onmogelijk om deze los van elkaar te zien. Volgens hen was de manier waarop de pilot werd uitgevoerd direct verbonden met de vraag of de vergunning terecht is verleend.

Pilot

De pilot op de Zaanse Schans introduceerde een nieuw ticket van € 17,50, waarmee bezoekers toegang kregen tot alle molens en musea. Losse tickets voor molens waren niet meer te koop. Erfgoedinstellingen zoals Stichting Zaanse Schans, Zaans Museum en de Zaansche Molen steunden het plan om inkomsten te verhogen en de drukte beter te beheersen.

Ondernemers zoals Robin Kooijman (klompenmakerij) en Ko Kraakman (kaasboerderij) vonden dat de manier waarop het ticket werd gepresenteerd – met kassa’s, wachtrijen en hosts – de indruk wekte dat bezoekers moesten betalen om de Zaanse Schans binnen te komen, terwijl het een openbaar gebied bleef. Zij vreesden omzetverlies, terwijl buurtbewoners waarschuwden voor privatisering van de Schans.

De commissie beoordeelt in deze zaak niet de inhoud van de pilot zelf, zoals de vraag of het heffen van toegangsgeld rechtmatig is. De focus ligt op de vergunning, de geplaatste objecten zoals toegangspoorten, richtingwijzers, telapparaten en kaartverkooppunten, en de procedurele kant van de zaak. Daarnaast wordt gekeken of er nog sprake is van procesbelang.

Fatsoenlijk bestuur

Tijdens de zitting werd al snel duidelijk dat betrokken burger Alko Hoekstra en de gebroeders Kooijman van de klompenmakerij zich genegeerd voelen en de zaak zien als een strijd tegen onrechtmatig gemeentelijk handelen. Justin Kooijman, een van de broers, is op z’n zachtst gezegd niet blij dat de objecten maanden zonder vergunning stonden, geplaatst in juni terwijl de vergunning pas eind augustus kwam.

‘We hebben meerdere handhavingsverzoeken ingediend die allemaal werden genegeerd of afgewezen.’

Het meest opmerkelijke vindt hij dat de gemeente zowel initiatiefnemer als aanvrager van de vergunning was. En als je dan toch een vergunning aanvraagt, is het volgens hem logisch dat dit op tijd gebeurt. Hoekstra deelt de onvrede. Volgens hem had het gesprek al in juni moeten plaatsvinden, vóór de start van de pilot. Hij verwijt de gemeente het proces te ’traineren’ om bezwaren te omzeilen, terwijl je volgens hem geen toegang kan heffen op een openbaar gebied.

‘Ik bedoel, ik kan ook ergens een hek neerzetten en toegang heffen bij een straat. Dan zou de gemeente zeggen: “Bent u helemaal gek geworden, meneer Hoekstra?”‘

De bezwaarmakers vinden dat de gemeente de regels heeft omzeild en zichzelf onterecht een vergunning gaf. Ze balen van het gebrek aan transparantie en zeggen dat het niet alleen om de objecten gaat, maar om fatsoenlijk bestuur. Hoewel de objecten weg zijn, willen de bezwaarmakers dat de commissie zich alsnog uitspreekt over de vergunning om herhaling te voorkomen, want ‘anders biedt dat weer allerlei inspiratie voor toekomstige initiatieven.’

Geen belang meer?

De vertegenwoordiger van Zaanstad zegt dat de bezwaarmakers geen procesbelang meer hebben, omdat de objecten weg zijn en de vergunning niet meer geldt. Volgens de gemeente is er daarom geen reden om de bezwaren nog inhoudelijk te bespreken.

Ze benadrukken dat het om een tijdelijke pilot ging en dat de meeste objecten al op 15 juli waren weggehaald. De rest verdween in de maanden daarna. Op de vraag om welke objecten het precies ging, had de jurist geen duidelijk antwoord. Zaanstad erkent dat de pilot geen succes was en inmiddels geëvalueerd is. Ze achten het onwaarschijnlijk dat de pilot op dezelfde manier wordt herhaald.

De commissie zal een advies uitbrengen aan het college van burgemeester en wethouders, maar wanneer dit gebeurt, is nog niet bekend. Op basis van dat advies zal het college uiteindelijk een beslissing nemen over het bezwaar.

Door: Nick Boeske. Info: Zitting bezwaar verleende omgevingsvergunning Zaanse Schans. Foto: De Orkaan.