De wereldberoemde Papiermolen De Schoolmeester in Westzaan heeft een groot probleem. Het metalen wiekenkruis is volgens dezelfde richtlijnen gemaakt als die van Verfmolen De Kat. Dit zou kunnen betekenen dat het risico op scheuren reëel is.

Een debacle alleen al omdat de roeden, die normaal een levensduur van ongeveer 50 jaar hebben, nu na 12 jaar tekenen van metaalmoeheid vertonen. De roeden werden gefabriceerd door de firma Vaags uit Aalten volgens de toen gangbare richtlijnen uitgegeven door De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. 

De Zaansche Molen, eigenaar van De Schoolmeester, heeft besloten de molen stil te leggen om verdere schade en veiligheidsrisico’s te voorkomen.

Uitdroging

De situatie van de twee molens is niet een op een te vergelijken. De Schoolmeester vangt meer wind dan De Kat, maar de roeden zijn dan weer ietsjes kleiner. Daarnaast maakt De Schoolmeester aanzienlijk minder omwentelingen dan De Kat: vijf miljoen tegen vijftien miljoen. 

Molenaar Ron Butterman van De Schoolmeester vertelt dat het nieuws over de slechte roeden onverwacht kwam: 

‘Niemand durft ons te vertellen of we bijvoorbeeld nog twee jaar veilig door kunnen draaien. En door die metaalmoeheid blijft het risico op een plotselinge breuk reëel.’

Om schade door stilstand, zoals uitdroging of schimmelvorming, te voorkomen, mag de molen voorlopig minimaal blijven draaien. Dit is een tijdelijke oplossing.

Uniek

Het vervangen van de roeden is een technisch en financieel uitdagend proces. Nieuwe roeden moeten speciaal worden gemaakt, en het inhijsen is geen kattenpis. De kosten van de vervanging van de roeden van De Kat lag op € 100.000. Bij De Schoolmeester zal dat iets lager liggen omdat het niet over het water hoeft te gebeuren. Kathelijne Prinsenberg, directeur-bestuurder van De Zaansche Molen laat weten dat nog niet duidelijk is wie deze kosten zal dragen.

De papiermolen is een wereldwijd uniek exemplaar. Molenaar Ron benadrukt dat het essentieel is om de molen draaiende te houden, zowel om het historische ambacht in stand te houden als om verdere technische schade te voorkomen.

De hoop is dat de vervanging snel kan plaatsvinden, zodat De Schoolmeester weer veilig de toekomst in kan draaien. 

De Gekroonde Poelenburg

Ook houtzaag-paltrokmolen De Poelenburg heeft roeden van dezelfde firma, volgens de richtlijnen van twaalf jaar geleden. Dit betekent dat ook deze op den duur vervangen zullen moeten worden. Maar omdat de Poelenburg aanmerkelijk minder draait dan de andere molens kan dat nog een paar jaar wachten.

Door: Merel Kan, informatie molenaar Ron Butterman, Kathelijne Prinsenberg, Orkaan-archief en de molendatabase.