Aan de Hoogstraat in Koog aan de Zaan (onze man ter plekke schrijft overigens ‘op de Koog’) ligt op het perceel nr 16 – tussen 14 en 18 – een Zaanse overtuin. Deze wordt, samen met het werk dat nu aan de Hoogstraat wordt uitgevoerd, weer in oude staat teruggebracht.

De meeste Zaanse overtuinen (aan de overkant van de wegsloot) zijn inmiddels verdwenen. Deze tuin aan de Hoogstraat is een Rijksmonument. Boven de toegangsdeur staat een beeldje: faam of bazuinengel genoemd.

Het poortje hoorde eigenlijk bij de overtuin die er schuin tegenover stond. Die overtuin is inmiddels verdwenen, de huidige overtuin werd in het begin van de jaren ’60 van de vorige eeuw aangelegd. Het Gemeentearchief:

‘Tussen Hoogstraat 14 en 16 een typische Zaanse “Overtuin”, een tuin grenzend aan de Zaan. Op dit terrein stond verscheidene jaren geleden puddingfabriek “De Lelie”. Het terrein was voorbestemd te worden bebouwd met woningen, veel inwoners betreurden dit. Na vele besprekingen met eigenaar C. Honig uit Zaandijk, stemde deze er in toe het terrein aan Zaans Schoon te schenken. Zijn broer G.N. Honig schonk een aangrenzende strook.’

De gemeente – destijds Koog aan de Zaan – nam het over van Zaans Schoon en beloofde voor het onderhoud te zorgen.

‘Als kroon op het werk schonk de directie van Duyvis Oliefabrieken N.V. het witte hek en de poort met het bekende “Faambeeld“.

De poort met faam stond eerst bij de overtuin van het tegenover gelegen huis van de heer E.G. Duyvis. In de nieuwe tuin kwamen ook een beeld van Pruisische Grenadier en een kleiner beeldje van een visventer.

De oude overtuin aan de overzijde, met de poort (maar zonder faam), begin vorige eeuw (verzameling Orkaan)
Zelfde plek, het huis erachter dat er nog steeds staat, is nu beter te zien (Gemeentearchief)
1926, de wegsloot is inmiddels verdwenen, de faam is op de poort zichtbaar, optocht van het Zaandijks Fanfarekorps en gymvereniging Simson (Gemeentearchief)
Overtuin aan de Zaan, op perceel nr 16, met faam-beeld en Pruisische Grenadier, ook is een beeld van een globe op andere foto’s te zien.
Overtuin in 2016 (Google Streetview)
2024 (Jan Leguijt)

Door Piet Bakker, foto boven: Jan Leguijt, oude foto’s uit Gemeentearchief en Orkaan-archief. Afbeelding uit 2016 is van Google Streetview, extra informatie van Zaanwiki, Gemeentearchief en uit het fototijdreis-artikel uit De Orkaan.