Vanaf 2030 zijn bestel- en vrachtauto’s op diesel in de Nederlandse binnensteden niet meer toegestaan. Zaanstad gaat dat al vier jaar eerder – per 1 januari 2026 – in het centrum van Zaandam invoeren. En dat stuit op grote bezwaren van ondernemers in het centrum.

Het is ‘een gedrocht van een maatregel’ stelt Niels Busch, voorzitter van ondernemersvereniging BIZ Stadshart Zaandam. Waarom wil Zaanstad dat in 2026 al invoeren: ‘deze gemeente wil zich profileren als “kijk eens hoe goed wij bezig zijn” over de rug van kleine ondernemers’. Waarom is Zaanstad de enige gemeente boven het Noordzeekanaal die dit nu al gaat invoeren?

Dat het centrum van Zaandam is uitverkoren, valt verkeerd. Het leidt tot ‘enorme concurrentievervalsing, vooral voor kleine zelfstandige ondernemers’ volgens de BIZ-voorman, die meldde namens 340 ondernemers te spreken.

Amendement uitstel ZEZ naar 2030 (update 10:15)

De POV, PVV, VVD, CDA en Groep de Boer (LZ), goed voor ongeveer een derde van de stemmen, dienen een amendement in om de invoering van ZEZ uit te stellen naar 2030. De indieners willen hiermee de ondernemers meer tijd geven om zich voor te bereiden om transitie. Zoals in het amendement staat: ‘In 2025 werken we verder aan de voorbereiding voor het invoeren van de zero-emissiezones met als uitgangspunt dat we dit, conform landelijk beleid, in ‘2030’ kunnen gaan invoeren.’

Eerlijk speelveld

Busch pleitte voor een ‘eerlijk speelveld’ dus voor invoering op één en dezelfde datum overal in Nederland. De gemeente weet eigenlijk ook wel dat de maatregel onwerkbaar is, daarom is het plan opgetuigd met een ‘welhaast eindeloze rij aan uitzonderingsbepalingen’. Ondernemers worden ‘recht in het hart getroffen’ zei de Stadshart-voorzitter in het Zaanstad Beraad:

‘waarom zou de ene bloemist nu wel een dure elektrische auto moeten aanschaffen en de ander niet, of deze nu in Zaandam zit of elders binnen de gemeente. Gelijke monniken, gelijke kappen.’

De raad – met name de linkerzijde – stribbelde nog wat tegen, Melchior Mattens: ‘er zijn er toch al 26 gemeenten die meedoen?’ Busch: ‘Het zijn er slechts 26’. Mariska Schuttevaêr (ROSA): ‘wij zijn niet de eerste en anderen voeren het volgend jaar al in’. Busch: ‘Heeft u de landelijk pers wel gevolgd? Overal is verzet, ook de Tweede Kamer? Het moment is verkeerd.’

Invoeringsdatum

Op de vraag van Natasja Stroo (GL) over het draagvlak van het verzet, zei Busch dat volgens hem nog geen enkele ondernemer ter voorbereiding van de invoering een elektrische auto had gekocht. De kosten zouden tussen de € 40.000 en € 50.000 liggen.

Hans Stokebrand (PvdA): ‘u bent niet voor zero-emmissie zones?’ Busch: ‘dat is helemaal niet de discussie, het gaat alleen maar over de invoeringsdatum en het gebied’. Volgens Anna de Groot (SP) waren andere ondernemers wel voor. Busch: ‘de grote jongens kunnen dat wel, ik kom op voor de kleine ondernemers, het gaat ze zeer veel geld kosten.’

POV, PVV en CDA losten obligate schoten voor de boeg (‘hoe moet het dan?’, ‘wat gaan we verwachten?’), DZ (verklaard tegenstander van de ZEZ) en ‘ondernemerspartij’ VVD mengden zich niet in de discussie.

Inloopavonden

Ter voorbereiding had Busch een brief aan de raadsleden gestuurd. De participatie bij de inloopavonden was zinloos geweest:

‘ik ben tot de conclusie gekomen dat die avonden kennelijk voor de bühne waren: werkelijk niets wat is aangedragen is terug te vinden in het voornemen dat nu op tafel ligt.’

Hij vertelt dat wethouders Slegers en Onclin hem hadden uitgelegd waarom het centrum van Zaandam was gekozen:

‘omdat de bezoeker zich aldaar anders gedraagt dan in andere winkelgebieden Krommenie en Wormerveer… Alsof de euro die in Zaandam uitgegeven wordt, van een andere waarde is dan die in beide genoemde kernen. De vermeende gedachtengang hierachter ontstijgt iedere logica eerlijk gezegd.’

Invoering in 2026 en alleen in het centrum van Zaandam is een verkeerde keuze volgens Busch:

‘Mijn dringende oproep aan u: Houd het eerlijk, houd het duidelijk, houd het landelijk. U treft namelijk voornamelijk de kwetsbare kleine ondernemer in ons centrum waar u ook de boodschappen bij doet. Als het goed is.’

Motie

De invoering van Zero-Emissie-Zones is wettelijk verplicht per 1 januari 2030. Een Kamermeerderheid is daar overigens tegen, maar dat verzet is niet omgezet in een wettelijke regeling. Voorlopig kunnen gemeenten nog zelf bepalen of ze het eerder invoeren. Zaanstad heeft bijvoorbeeld besloten de invoering in Wormerveer en Krommenie uit te stellen.

Tijdens de raadsvergadering van 12 november zal een motie in stemming gebracht worden waar het college wordt gevraagd invoering uit te stellen. Op dit moment bereiden POV en LZ (Groep De Boer) deze motie voor, ze zoeken daarbij nog steun van andere partijen. Een motie is een ‘verzoek’. Het college kan dat naast zich neerleggen.

Door Piet Bakker op basis van vergadering Zaanstad Beraad van 6 november 2024.