In de jaren ’90 muntte Ed van Thijn de term “sorry-democratie” om een politieke cultuur te omschrijven waarin excuses een vluchtige vervanging werden voor daadwerkelijke verantwoordelijkheid. In plaats van wezenlijke consequenties voor falend beleid, werd een simpel “sorry” vaak gezien als voldoende om een crisis te overleven. Afgelopen donderdagavond zagen we in Oostzaan een voorbeeld dat rechtstreeks uit dit handboek leek te komen.

Het college van B&W kroop diep door het stof vanwege de gebrekkige communicatie rond de invoering van een inrijverbod, maar kwam weg zonder echte consequenties. De oppositie diende een motie van afkeuring in, die het echter niet haalde door de loyaliteit van de VVD en PvdA.

Natuurlijk vraagt niemand van bestuurders dat ze op het Kerkplein tegenover de hele Oostzaan bevolking met een karwats aan zelfkastijding doen. Maar van een gemeenteraad mag je wél verwachten dat ze niet tandeloos toekijkt wanneer ze onjuist, onvolledig of ontijdig wordt geïnformeerd. Het gaat hier immers niet om slechts een schoonheidsfoutje; de gang van zaken heeft een juridische en grote financiële impact op de hele gemeente. En juist in zo’n situatie is het niet meer dan redelijk dat er gevolgen zijn. Het niet halen van de motie van afkeuring stuurt echter het signaal dat dit gedrag kennelijk door de beugel kan.

Wat het extra zorgwekkend maakt, is dat dit niet zomaar een foutje was, maar een structureel probleem in de manier waarop dit college de raad heeft geïnformeerd. Ook op andere dossiers; denk aan Ducktopia en de ambtsketting van de burgemeester. Dat er onvoldoende dossier was en dat er ambtelijke adviezen zijn genegeerd, toont aan dat de basis voor besluitvorming rammelt. Toch kon de wethouder blijven zitten met “genoeg vertrouwen”, mede dankzij de grootste coalitiepartij, de VVD. Deze partij heeft hiermee laten zien dat haar ‘Wille zur Macht’ zwaarder weegt dan de verantwoordelijkheid om Oostzaan goed te besturen.

Wat betekent dit voor de toekomst? Het dorp staat voor grote uitdagingen, zeker op het gebied van de bestuurlijke toekomst. De vraag naar mogelijke fusies of samenwerkingen met andere gemeenten staat hoog op de agenda. Als de VVD nu al laat zien dat macht belangrijker is dan verantwoordelijkheid, hoe zal de partij dan omgaan met deze ingewikkelde vraagstukken?

Het is tijd dat de VVD, en eigenlijk elke partij die verantwoordelijkheid draagt in het bestuur van Oostzaan, serieus aan zelfreflectie doet. Het feit dat je een motie van afkeuring kunt blokkeren, betekent niet dat je de morele verantwoordelijkheid kunt afschuiven. De bevolking van Oostzaan heeft recht op een bestuur dat hen eerlijk en volledig informeert en dat verantwoordelijkheid neemt als het misgaat. Zoals Van Thijn ooit al zei: “excuses zijn geen vervanging voor daadwerkelijke verantwoordelijkheid.”

De gemeenteraad heeft een belangrijke taak om ervoor te zorgen dat bestuurders die hun werk niet naar behoren doen, ter verantwoording worden geroepen. Als dit niet gebeurt, krijgt het college alle ruimte om fouten te blijven maken, zonder dat er consequenties volgen. Dat is niet hoe lokale democratie hoort te functioneren. Het is tijd dat de raad haar tanden laat zien, voordat we verder afglijden in een sorry-democratie waarin alles vergeven wordt zonder echte lessen te leren.

Door: Steve Smit