De begroting van Zaanstad voor 2025-2028 is geen lichte kost en al helemaal geen vrolijk verhaal. Voor 2025 is de begroting nog sluitend, maar vanaf 2026 dreigen grote tekorten, oplopend tot € 18,5 miljoen in 2028. 

Deze financiële ‘uitdagingen’ (lees: problemen) worden veroorzaakt door onzekerheden rondom het gemeentefonds, met name door een kabinetskorting van € 2,3 miljard op de uitkering aan alle Nederlandse gemeenten samen. 

Ondanks een lobby, ook samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het G40-verbond van grote gemeenten, is er vanuit het kabinet geen tegemoetkoming gekomen. Wethouder Stephanie Onclin sprak tijdens het Zaanstad Beraad van 3 oktober haar teleurstelling uit: 

‘Het is geen mooi verhaal. De begroting is alleen sluitend te krijgen voor het komende jaar en het is alleen gelukt omdat we gebruik hebben gemaakt van de regel om eenmalig incidenteel geld in te zetten om structurele tekorten te dekken. In de jaren daarna hebben we nog steeds een tekort van iets minder dan € 19 miljoen. Ik wil mijn teleurstelling uitspreken dat ondanks een hele intensieve lobby tot nu toe het kabinet en de coalitiepartijen in de Kamer nog niet echt bereid kijken te zijn om daarin te bewegen.’

Pijnlijke maatregelen

Zaanstad blijft lobbyen volgens Onclin en wordt daarin ook gezien, ‘maar dat is een zeer klein lichtpuntje in een donkere situatie’. De gemeente wil nu nog beperkt bezuinigen, omdat anders die dreigende tekorten neergelegd wordt bij de inwoners. Door de tekorten te laten staan hoopt Zaanstad – net als andere gemeenten – druk op kabinet uit te oefenen. Onclin:

‘maar als het rijk echt niet beweegt kijken we samen naar een heel zwart scenario met pijnlijke maatregelen’.

Zaanstad blijft in Den Haag haar stem laten horen en onderzoekt ook ‘mogelijke juridische stappen om de disbalans tussen gemeentelijke taken en rijksmiddelen aan te vechten’.

Liggeld riviercruisers

Voor 2025 weet Zaanstad de begroting sluitend te krijgen door gebruik te maken van de ‘egalisatiereserve’. De gemeente ziet stijgende kosten, onder meer door de groei van Zaanstad en de explosieve stijging van de kosten voor jeugdzorg, die alleen al met € 4 miljoen toenemen. Maar vanaf 2026 loopt het tekort op tot bijna € 19 miljoen.

Zaanstad blijft wel investeren in infrastructuur, zoals wegen, tunnels en openbaar groen, en er komt een nieuwe gymzaal in Zaandam-Oost.

Om deze investeringen mogelijk te maken, heeft Zaanstad verschillende maatregelen voorgesteld. Zo worden onder meer salarissen en gladheidsbestrijding scherper berekend, en worden extra inkomsten verwacht door bijvoorbeeld het verhogen van het liggeld voor riviercruiseschepen.

Wielklem

Vanaf 2026 komt Zaanstad voor grote bezuinigingen te staan. Subsidies voor belangrijke diensten zoals de brandweer, GGD en buurthuizen komen onder druk te staan. Dan dreigen er ook verhogingen van de parkeertarieven en onroerendezaakbelasting (OZB). In het ergste geval moeten preventieve programma’s voor jeugd en ouderen, zoals armoedebestrijding en ondersteuning van WMO-cliënten, worden afgebouwd of zelfs stopgezet.

Voor 2025 worden de belastingen en heffingen beperkt verhoogd. De OZB, afvalstoffen- en rioolheffingen stijgen met 2,2 procent, in lijn met de inflatie. Maar foutparkeren wordt flink duurder, met een stijging van 8,5 procent voor de naheffingsaanslag en een forse verhoging van het tarief voor een wielklem naar € 404,40.

Door: Merel Kan en Piet Bakker, gebruikgemaakt van persbericht Zaanstad, stukken begroting Zaanstad en Zaanstad Beraad van 3 oktober (ook de foto van Onclin komt van die vergadering).