De laatste lijst van 157 oudste Zaanse publiceerden we in 2018. De laatste zes jaar is er veel gebeurd op economisch gebied, wat zijn impact heeft gehad op de bedrijven. Bovendien kwam er nieuwe informatie beschikbaar over de bedrijven. We gaan de lijst stap voor stap vernieuwen. Deel 3 beschrijft de 21 bedrijven die zijn gestart in de eerste 10 jaar van de 20ste eeuw (1900 – 1909).

We begonnen met de 10 oudste Zaanse bedrijven die opgericht zijn in de 16e, 17e en 18e eeuw (1585 – 1799). Deel 2 bevatte de 21 bedrijven die startten in de 19de eeuw (1800 – 1899).

De Zaanstreek is het oudste industriegebied van Europa, en misschien wel van de wereld. Zaanse bedrijven zijn zelf ook oud. Maar tegelijkertijd vaak nog springlevend. Het oudste Zaanse bedrijf dat nu nog bestaat, het Moriaanshoofd in Wormer, is 439 jaar oud.

Suggesties, aanvullingen of vragen zijn nog steeds welkom! Zet ze in de reacties hieronder, mail ze of deel ze via Instagram, LinkedIn, Twitter of Facebook.

We tellen alleen bedrijven mee die begonnen zijn in de Zaanstreek en er nog steeds zitten met dezelfde naam.

Johan Schol (1900), Zaandam. In het jaar 1900 begon Johan Schol senior het Zaandamse bedrijf dat je nu nog kent onder de naam, Kraan- en Transportbedrijf Joh. Schol B.V. Veel grote Zaanse bedrijven zijn ooit begonnen met molens. Rond het einde van de 19e eeuw werden deze molens vervangen door fabrieken. Johan Schol senior regelde in die tijd het kraanwerk voor bijna de gehele Zaanse industrie. Sinds 2001 zijn zij “Bij koninklijke beschikking Hofleverancier” en mogen zij het koninklijk wapen voeren.

Opslag Johan Schol 1976

Bouwbedrijf Vrouwe (1900), Assendelft. Als gerenommeerd familiebedrijf – sinds 1900 – is Bouwbedrijf Vrouwe uit Assendelft het vertrouwde gezicht bij vele bouwprojecten in Zaanstad en omstreken. 

De Jager op de Gracht (1900), Zaandam: op de beeldbank van het gemeentearchief is een foto uit 1900 waarop deze tabakszaak al staat afgebeeld. Hieronder een foto uit het archief uit 1968.

Van Wijk, (1900), Oostzaan, eerst drukkerij, nu hotel en horeca drukwerk specialist.

Garage Dunnebier (1901), Assendelft. Garage Dunnebier werd in 1901 opgericht door Pieter Dunnebier. Het bedrijf was gevestigd op, wat nu, Dorpsstraat 296 is. In 1932 werd onder leiding van Cornelis Dunnebier Dorpsstraat 357-359 gebouwd. Hier ging men verder met naaimachines, fietsen (uit eigen fabriek), de stalling van auto’s, en het rollend materieel van politie en brandweer van de gemeente Assendelft. De handel in fietsen en naaimachines werd opgedoekt, het Ford dealerschap werd verworven. In de jaren zestig zette Piet Dunnebier de handel in Ford Trucks op. De vierde generatie (Cees Dunnebier) staat nu aan het roer.

Drukkerij Huig (1902), Zaandam. Opgericht als drukkerij annex boek- en kantoorhandel aan de Oostzijde in juli 1902 door Cornelis Huig. In 1947 werden de boek- en kantoorhandel gesloten. In 1956 verhuisde de drukkerij naar de K. Kanstraat. In september 1986 werd een nieuw pand aan de Kanstraat in gebruik genomen. Tegenwoordig is het HuigHaverlag Printing in Wormerveer.

Koningin Juliana bezoekt drukkerij Huig in 1957

Flentrop (1903), Zaandam. Hendrik Wicher Flentrop, sinds 1893 organist in de Westzijderkerk, richt een piano- en orgelhandel op in Zaandam. Koningin Juliana brengt een bezoek aan de Zaanstreek op 8 juni 1972. In de loop van de dag bezoekt het gezelschap de firma Flentrop Orgelbouw te Koog aan de Zaan voor een rondleiding. Flentrop bouwt en restaureert orgels in binnen- en buitenland.

Juwelier Van Zijp (1904), Zaandam. Juwelier van Zijp B.V is een vierde generatie familiebedrijf. Opgericht in 1904 door Zaandams eigen stadsuurwerkmaker K. van Zijp en werd daarmee de eerste en nu dan ook de oudste juwelier van de Zaanstreek. In 2004 verkregen zij de prestigieuze titel van Hofleverancier bij Koninklijke beschikking.

Pallethandel De Boer (1904), Zaandam. Opgericht in 1904 door  Hendrik Jz de Boer en gestart als zakkenhandel. In 1970 begonnen ze met het opkopen van gebruikte pallets en in de vroege jaren ’90 met de productie van nieuwe pallets.

Pakhuis ‘Helios’ van zakkenhandel fa. De Boer & Co gezien vanaf de brug van de Stationsstraat

De Rooij Loodgieters (1906), Zaandam. De Rooij Loodgieters komt voor het eerst voor in de adresboeken in 1906, is wellicht ouder.

Lokaal De Kroon (1906), Wormerveer.

Engel Natuursteen (1906), Zaandam. Martinus Engel zet in 1906 een steenhouwerij op in de Valkstraat in Zaandam. Na een jaar of tien neemt zijn zoon, Elbertus Frans Engel, de zaak over. In 1994 is het bedrijf verhuisd van de Valkstraat naar de Zijtocht 7 in Zaandam. Nu wordt het bedrijf geleid door de 5e generatie: Marco Engel.

Dral Fietsen (1907), Oostzaan. Dirk Dral begon zijn fietsenhandel in 1907.

Het IJzerhuis (1907), Zaandam. Foto uit 1945 van het gemeentearchief Zaanstad, herdenking bij het Jan Bonekamp (later ook Hannie Schaft) monument. Op de achtergrond Het IJzerhuis van firma Huisman.

Zaanlandia Blik (1907), Krommenie. Franciscus Wilhelmus Kriek verruilde in 1907 zijn werk als voorman-soldeerder voor dat van zelfstandig blikslager in Krommenie. Enkele jaren later begon hij vanuit het schuurtje naast zijn huis met de productie van verf- en koekblikken voor de Zaanse verf- en koekindustrie. Het schuurtje werd een flinke productiehal en daarnaast verrees een kantoorpand. Het huidige kantoor is nog steeds op dezelfde plek gevestigd. Sinds 1999 staat achterkleinzoon Daan aan het roer van Zaanlandia. Zaanlandia Blik blijft daardoor nog steeds een echt familiebedrijf.

Banketbakkerij De Wijn (1908), Koog a/d Zaan. De banketbakkerij wordt reeds genoemd in het boek “Wandeling door Koog en Zaandijk omstreeks 1900-1908” door T. Woudt, dus 1908 of ouder. Sinds 2014 zijn zij de dragers van 2 sterren (kwaliteit).

Slagerij Schoen (1908), Zaandam. De eerste foto van de slagerij dateert van 1908.

Buhrs (1908), Zaandam. Buhrs is een machinefabriek opgericht door Th. Buhrs die met een ‘eigen kapitaal van 7 stuivers’, een lening van tweehonderd gulden en twee man personeel aan de Zuiddijk in Zaandam een smederij en reparatiebedrijf begon. Al vrij snel ontwikkelde de smederij zich tot een machinefabriek, er werd begonnen met de vervaardiging van plaat- en machinewerk voor radiodistributiesystemen en het in serie produceren van onderdelen voor de auto-assemblage (zoals voor Ford, DAF en diverse Philips-vestigingen). In 1937 werd het bedrijf omgezet in Firma Th. Buhrs en Zonen. Buhrs is inmiddels een dochteronderneming van Hittech Group, maar opereert nog steeds onder eigen naam in Zaandam.

De Tijdgeest, (1908), Assendelft. De Tijdgeest is als Coöperatieve Aankoopvereniging in 1908 opgericht door 29 veehouders uit Assendelft. De coöperatie werkte in het begin als bestelvereniging, later kwam daar een pakhuis en malerij bij en ging men zelf graan malen en verkopen. Door fusie en verandering van eigenaar is De Tijdgeest meerdere malen van naam veranderd. Overnoord (afkorting van: Over het Noordzeekanaal), Welkoop en Zuidervaart, maar sinds 1999 heet het weer De Tijdgeest.

Schipper Kaas (1908), Zaandam, Schipper Kaas is begonnen als kaasgroothandel. In de jaren ’40 van de vorige eeuw begon het bedrijf met het smelten van kaas. En tot op de dag van vandaag is het internationaal bekend (als Schipper Cheese) om de rook- en smeltkazen. Schipper Kaas BV, maakt sinds 2011 deel uit van de A-ware Food Group uit Lopik. Het bedrijf zal zelfstandig in de markt blijven opereren onder de naam Schipper Cheese (de naam is vertaald naar het Engels om internationaal te kunnen handelen). Op 18 december 2013 brandde de opslag bij Schipper Kaas aan de Westzanerdijk volledig uit.

Banketbakkerij Landsaat (1908), Zaandam. Het familiebedrijf werd in 1908 opgestart aan de Lage Horn in Zaandam door de 21-jarige Jacobus Landsaat. In 1911 verhuisde de bakkerij naar het Dampad waarna de zaak werd voortgezet door zijn drie zonen. De jongste is naar Amsterdam vertrokken. De andere twee zonen zette de zaak in Zaandam verder voort. Na de Tweede wereldoorlog in 1945 is de winkel op de Zuiddijk geopend. Inmiddels werd er geen brood meer gebakken en richtte Landsaat zich uitsluitend op de banketbakkerij. In 2018 ging het bedrijf failliet maar de familie Landsaat maakte een doorstart. De banketbakkerij zit nu op de Penningweg en de winkel op de Vrieschgroenstraat. In Krommenie komt een tweede vestiging, ze zijn druk bezig met de verbouwing.

We begonnen in maart 2016 met de 20 oudste bedrijven van de Zaanstreek. Na een stroom van reacties maakten we begin april een tweede lijst met 50 bedrijven, daarna een lijst met 74 bedrijven en eentje met 102, een met 151 en de laatste met 157 bedrijven.

Door: Dorine Kat. Bronnen: websites van de bedrijven zelf, gemeentearchief, Wikipedia en ZaanWiki. Foto’s: gemeentearchief, archief De Orkaan. En zonder de hulp van lezers hadden we dit overzicht nooit kunnen maken.