Vanmorgen werd bij de Wilhelminabrug in Zaandam de Februaristaking herdacht die 75 jaar geleden in Amsterdam uitbrak.

In veel plaatsen, waaronder ook in de Zaanstreek, werd daarop het werk neergelegd.

De belangstelling voor de herdenking neemt ook 75 na de oorlog niet af, getuige de grote groep belangstellenden die de bijeenkomst bijwoonde.

Alle Zaanse burgemeester waren aanwezig, Geke Faber (Zaanstad), Rob Meerhof (Oostzaan) en Peter Tange (Womerland) legden gezamenlijk een krans.

De laatste hield een toespraak, die we hier integraal afdrukken.

Staakt, staakt, staakt

Het is nu 75 jaar geleden dat het enige massale en openlijke protest plaatsvond tegen de Jodenvervolging.

‘Staakt, staakt, staakt’ schreven ze in Amsterdam en vervolgens ook in de Zaanstreek.

Het was op 22 februari in 1941 dat in Amsterdam twee grote razzia’s plaatsvonden. 425 joodse mannen worden samengedreven op het Jonas Daniël Meijer plein en met bruut geweld op transport gesteld naar de concentratiekampen!

Uit protest leggen tienduizenden Amsterdammers gedurende 3 dagen het werk neer! Trams blijven staan. Winkels sluiten de deuren. Kantoren en bedrijven liggen stil.

Staakt, staakt, staakt luidt de oproep die op 25 februari wordt verspreid.

Ook in de Zaanstreek wordt gestaakt. In meer dan 200 bedrijven werd het werk stil gelegd. In colonne liepen ze naar Zaandam.

Cor Brak vertelde in de film van Monumenten Spreken:

“Het zuideinde in Wormerveer was één industrieterrein. Crocklaan, oliefabriek ‘de Toekomst’, garage Zwart, zeepfabriek van Jan Dekker. We gingen in colonne naar Wormer. Bij de Zaanbrug moest je tol betalen; 2 cent. Zonder te betalen, liepen we door, voor het eerst. Langs de Lassie, rijstpellerij de Unie. Iedereen sloot zich aan. Het was één groot protest tegen de provocatie’s van de N.S.B.-ers.”

Dit protest maakte landelijk en internationaal zeer grote indruk. Jaarlijks herdenken we hier deze indrukwekkende vorm van protest. Vandaag de dag, ziet de wereld er helaas weer anders uit.

De verschrikkelijke beelden van totaal verwoeste steden als Aleppo en Homs laten een onvoorstelbare werkelijkheid zien. Voor die vreselijke oorlog zijn miljoenen mensen op de vlucht. Dan heb je geen keuze. Dan ga je naar een veilig land …. waar verdraagzaamheid, tolerantie en gelijkwaardigheid in de eerste regels van de grondwet staan.

Wij trekken ons het lot van de vluchtelingen aan. In sommige plaatsen van ons land is de bevolking verdeeld, staan mensen soms tegenover elkaar. Ook bij ons in de Zaanstreek waren er emoties, hebben mensen zorg.

Maar er was en is vooral veel betrokkenheid. Veel vrijwilligers die zich aanmelden om te helpen. Dat is hartverwarmend. Het is hierbij van groot belang, dat we naar elkaar blijven luisteren.

Een reactie op Facebook, raakte mij. Iemand schreef:

“Ik ben meer geschrokken van de reacties van de mensen om mij heen over de komst van vluchtelingen dan over de komst van vluchtelingen zelf.”

De realiteit is dat hier een taak ligt voor ons allemaal. We moeten open en in vertrouwen het gesprek blijven voeren. Mensen hebben vragen, zijn onzeker en willen gehoord worden. De dialoog blijven aangaan is en blijft belangrijk. Het leidt niet altijd tot tevredenheid…: eerlijkheid wel!

Vandaag herdenken we dat op deze plek 75 jaar geleden openlijk verzet is gepleegd tegen onderdrukking, uitsluiting en vervolging. Dit verzet was en is tegelijkertijd een pleidooi vóór solidariteit en tolerantie.

Deze staking is het symbool voor saamhorigheid, verzet en moed!

Het onzegbare, het niet te bevatten, wordt hier op deze plek verbeeld: letterlijk en figuurlijk. Daar staan we vandaag, op dit moment bij stil. Ook omdat wij de moed hebben om op te komen voor hen die dat nodig hebben. Want saamhorigheid en verzet zijn nog steeds belangrijke waarden die we vandaag de dag harder nodig hebben dan ooit.

Gelukkig zijn er dappere mensen die opkomen tegen onrecht en discriminatie. Mensen die opkomen en strijden voor het recht om te zeggen wat je wilt zeggen.

Het recht om te mogen zijn, wie je bent! En te geloven wat je wilt geloven! Dat is de boodschap waar hoop en vooruitgang in klinkt.

De moedigen en de dapperen onder ons die hun stem verheffen! Laten we hen een podium geven!

Ik spreek de hoop en de wens uit dat de Februaristaking een bron van inspiratie is voor heel veel mensen die op de bres staan: Tegen onrecht en voor vrijheden en voor medemenselijkheid! Voor nu en in de toekomst. In de Zaanstreek, dicht bij huis. In Nederland, Europa. Overal in de wereld.

Op de uitnodiging stond een tekst van Remco Campert:

Als je niet oplet

Deze muziek mag je niet spelen
dat boek zou ik maar niet lezen
die foto zou ik maar verscheuren
 met hem kun je beter niet gezien worden
daar krijg je misschien last mee
ik zou mijn mond maar houden
 wat je straks alleen nog mag
is in een donker hol verborgen
verlangen naar het licht van de vrijheid
die je verspeeld hebt
omdat je even de andere kant uitkeek
toen je buren werden weggehaald