Sjoelen, wie kent het spel niet? Bijna iedereen speelt het wel, eens per jaar op een familiefeestje of met kerst. Bij Sjoelvereniging Zaanstad zijn ze een stuk fanatieker en komen de sjoelbakken wekelijks op tafel. Elke woensdagavond om 19.30 uur komen de leden samen op de Bloemgracht in Zaandam. De Orkaan houdt wel van een spelletje en bezocht de vereniging.

Afgelopen zaterdag, 13 april, hield de club het jaarlijkse koppeltoernooi, voor ons een mooie gelegenheid voor een kennismaking. Er werd gespeeld op vijftien verschillende bakken, want geen bak is hetzelfde. Het is iets na twaalven als we de zaal van operettevereniging Czaar Peter binnengaan. Daar wordt op dat moment al fanatiek gespeeld door zo’n zestig deelnemers. Op het koppeltoernooi wordt, zoals de naam al verraad, gespeeld in duo’s. Elk potje mag er twee keer worden gesjoeld met de voorradige stenen. Tactisch moet dan worden gekozen. Één speler begint en de ander maakt het af met de overgebleven stenen. Er zijn ook duo’s die speciaal voor deze zaterdag naar Zaandam zijn gekomen uit plaatsen in de regio als Beverwijk en Aalsmeer. Aan de bar treffen we zelfs deelnemers uit Utrecht.

Joke de Haan is goed met Microsoft Excel en houdt achterin de zaal, naast de tafel met tombolaprijzen, alle scores bij. Zij organiseert het toernooi ook en is al vijfendertig jaar lid, waarvan dertig jaar als penningmeester en kan alles vertellen over de club.

‘De vereniging bestaat achtenveertig jaar en is ontstaan vanuit een groep mensen die sjoelmiddagen organiseerde bij de krant de Typhoon. Daaruit is de club voortgekomen. Vroeger hadden we zo’n tachtig leden, dat zijn er nu zo’n dertig. Nieuwe leden zijn dan ook meer dan welkom. Mensen vinden het allemaal leuk met kerst en oud en nieuw maar ze weten vaak niet dat er ook een club bestaat.

De meeste leden zijn er net zoals ik ingerold en het is nog steeds leuk. We hebben een hele competitie met aan het einde van het jaar een winnaar met het hoogste gemiddelde. Er is nooit ruzie, we hebben het gewoon gezellig. Het seizoen loopt van september tm mei.’

Dat vinden Christa ‘ik ben een van je jonkies hier’ uit Zaandam en Julia uit Amsterdam Noord ook, samen vormen zij een koppel deze dag. In de zaal staan vijftien bakken opgesteld en elk koppel speelt twee keer op elke bak. Christa legt uit waarom.

‘Elke bak heeft een eigen karakter. Nieuwe bakken spelen heel anders dan oude bakken. Iedereen moet op elke bak spelen, dan is het eerlijk. Al deze bakken zijn van onze vereniging. Normaal speel je op woensdagavond voor jezelf. Eerst met dertig stenen, de overblijvers spelen daarna nog met twintig stenen. Vandaag als koppel is het heel anders. Als de een gooit en de ander het afmaakt moet je rekening houden met elkaars sterktes en zwaktes.

Voor mij is sjoelen nostalgie. Ik heb het vroeger van mijn opa en moeder geleerd. Ik ben rechtshandig maar sjoelen doe ik met links omdat zij linkshandig waren. Opa had een sjoelbak in de keuken staan en speelde elke dag. Als we daar kwamen sjoelden we altijd. Het is echt van vroeger.’

Haar teamgenoot Julia er ook zo ingerold, zo’n dertig jaar geleden rond haar vijftigste.

‘Mijn vader had een club opgericht in Amsterdam. Ze vroegen of ik ook mee wilde doen maar dat zag ik niet zitten. Later ben ik dan toch bij een club gegaan in Amsterdam en daar ben ik blijven hangen. Toen die stopte zijn we met zo’n tien mensen naar Zaandam gekomen. Daar zijn er nu nog drie van over. Het is gezellig, ik ben niet zo fanatiek hoor.

Volgende week is in Barneveld weer het Nederlands Kampioenschap. Vroeger gingen we daar met een bus heen en er deden altijd zo’n vierhonderd spelers aan mee. Nu gaan acht spelers van Zaanstad daar spelen volgende week.’

Een andere dame van de club laat de aanpassingen aan de bakken zien. De plank met de poortjes waar de schijven doorheen moeten heeft inkepingen gekregen aan de achterkant waar de schotjes in rusten die de vakken van elkaar scheiden. Dat blijkt een heel verschil te maken. De stenen die mis gaan ketsen niet meer zover terug.

‘Ik had eerst een gemiddelde van 115 punten, nu is dat 137 punten. En iedereen sjoelt met meer plezier.’

De vereniging speelt elke woensdagavond om 19.30 uur in het gebouw van Operettevereniging Czaar Peter aan de Bloemgracht 56 in Zaandam. Voor wie eens wil meespelen, meer informatie staat op de website van de vereniging.

Door: Edwin Kleiss.