‘Beste Orkaan, Jullie weten heel veel (of jullie hebben uitstekende informanten)’, zo begint de mail die we kregen van Kick van der Horst. En ja, dan heb je onze aandacht.
Kick bleek te mailen vanaf het terras van de Bullekerk de Bull Urban Beach Resort en of zijn vraag (en vleierij) werd ingegeven door de aanwezigheid van Bullebier weten we niet zeker:
‘Wij proberen de werking van deze zonnewijzer te doorgronden. Dat lukt ten dele. Het is bijna half vier op het moment van fotograferen. De blauwe strepen geven de uren aan. Maar wat doen al die andere lijnen en tekens?’
Nu hebben we deze kennis niet paraat en het slimme deel van de redactie is met vakantie. We zouden kunnen gaan googelen, maar dat voelt toch een beetje als valsspelen. Heel misschien weet iemand die dit leest het antwoord? Kick zou er erg blij mee zijn, sterker, hij voelt zich momenteel gevangen:
‘Wij hopen op een bevrijdend antwoord, bij voorbaat hartelijk dank!’
Door Merel Kan met foto’s en de vraag van Kick van der Horst
Inmiddels hebben “Wij” van “De Bull” wat speurwerk gedaan naar onze inderdaad unieke zonnewijzer uit 1678.
Een groot deel van de informatie (rode, groene en blauwe lijnen) rond sterrenbeelden, data, jaargetijde enz is inderdaad ingewikkeld.
De tijdsaanduiding valt echter reuze mee.
Ik las in de beschrijving van De Zonnewijzerkring / Ed Visser het volgende:
Deze zonnewijzer geeft de zonnetijd aan (zoals Valentijn hierboven al vermoedde).
Sinds de tweede wereldoorlog heeft Nederland echter de midden-europese tijd.
Dat betekent dat als de zonnewijzer bijvoorbeeld XII = 12 uur aanwijst men er 40 minuten bij moet tellen.
Het is dan dus in werkelijkheid 12.40 uur.
Gedurende de zomertijd komt er nog een uur bij.
Voor een Bullebiertje op ons terras / strand moet je echter gewoon de tijd nemen.
Want zoals onze zonnewijzer zegt: HORA RUIT, TEMPUS FUGIT oftewel 'Het uur snelt voort, de tijd vervliegt'.
ontzettend bedankt allemaal, ik ga alles eens rustig bekijken en lezen!!!
“Wij” van “De Bull” hebben een beschrijving hoe deze zonnewijzer gewerkt heeft. Zeer interessant! Als niet wiskundige raak je na een paar regels als snel de weg kwijt: niet doorheen te komen. Ook hoe hij oorspronkelijk eruit heeft gezien (kleurstelling) is binnen in de Bullekerk te bewonderen. Daar hangt een replica. Zou mooi zijn als hij gerestaureerd kon worden. Een leuk crowd funding onderwerp wellicht!?
De werking van de zonnewijzer is een vorm van wiskunde die bij zeer velen van ons onbekend is. Wordt simpelweg niet meer onderwezen. De zonnewijzer was (is wellicht nog steeds) uniek in zijn soort: kapiteins konden hun apparatuur hier aan “ijken” / gelijk stellen, zo is ons verteld. Niet vreemd dat hij in de muur van de Bullekerk zit, gezien onze Zaanse geschiedenis met het bouwen van boten. De kerk was zeer lang het voornaamste gebouw in west Zaandam en dicht bij de haven.
Ed Visser, bekend van de mobiele zeefdrukkerij ‘BlackBox’, heeft hier een mooie zeefdruk van gemaakt!
Zie ook website van de zonnewijzerkring en zoek op zonnewijzer met datumlijnen.Of volg deze link
https://www.dezonnewijzerkring.nl/pages/nl/zonnewijzerkunde/typen/typen-12.php
Eerst maar even de nuance dat deze zonnewijzer vermoedelijk zonnetijd aangeeft - en geen kloktijd - lees https://nl.wikipedia.org/wiki/Amsterdamse_Tijd voor uitleg. Wij heb de klok op GMT+1+ zomertijd staan, maar eigenlijk zitten we op GMT+0:20. "Bijna half vier" wordt dan 15:20 - 2:00 + 0:20 = 13:40. De schaduw van de zonnewijzer staat, onderaan, midden tussen 1:30 en 1:45, dus ongeveer 13:37, zou ik zeggen.
De gebogen belijning laat een datum zien en wordt uitgelegd op https://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnewijzer#Zonnewijzers_die_een_of_meer_data_aanduiden en hier is beter zichtbaar dat het bolletje de tekens van de dierenriem aanwijst: https://www.dezonnewijzerkring.nl/pages/nl/zonnewijzerkunde/artikelen/zonnewijzer-van-de-maand-2010/zw-2010-05.php
Wat ontzettend leuk om te weten dat er een landelijke vereniging De Zonnewijzerkring is en dat zij in 1979 hebben geadviseerd hoe deze zonnewijzer te restaureren, interessant!
Oh en eh, de blauwe strepen geven dus niet de uren aan, maar de windrichting.