Wethouder Harrie van der Laan (POV) beleefde niet zijn ‘finest hour’ in het Zaanstad Beraad. Hij moest uitleggen waarom hij zo lang gewacht had met de raad op de hoogte te brengen van verloren rechtszaken waardoor het huisvestingsbeleid van Zaanstad deels op losse schroeven komt te staan.

Volgens de wethouder was de uitspraak van de rechter helemaal niet zo negatief voor Zaanstad, de omstreden regeling kon eenvoudig gerepareerd worden, het heeft nu eenmaal tijd nodig, het was vakantie, de uitspraak was niet anoniem en eerst moest juridisch advies worden ingewonnen.

Vragenstellers leken niet erg overtuigd en denken zelfs aan een extra ingelaste raadsvergadering om Van der Laan het vuur eens echt aan de schenen te leggen.

Een bom onder het Zaanse huisvestingsbeleid

De zaak: op 18 april doet de rechtbank in Haarlem uitspraak in twee zaken waarbij voor 13 adressen Zaanstad heeft geweigerd om de woningen om te laten zetten naar kamerverhuur. De rechter geeft de bezwaarmakers gelijk: Zaanstad heeft die regeling niet goed onderbouwd. De weigeringen worden vernietigd.

Dat betekent dat verkamering niet meer aan een vergunningssysteem gebonden is, dat toekomstige aanvragen niet met deze regeling geweigerd kunnen worden en waarschijnlijk ook dat eerdere weigeringen (en opgelegde boetes) onrechtmatig waren: dus terugbetalen, terugdraaien en mogelijk schadeclaims. Een bom onder het Zaanse huisvestingsbeleid.

De uitspraak wordt per post aan Zaanstad verzonden (dus op 19 of 20 april) en op 21 april geanonimiseerd online gezet door de rechtbank. Maar Van der Laan licht de raad niet in. Dit terwijl de raad in de uitspraak rechtstreeks wordt aangesproken en ook nog de suggestie krijgt “met nader onderzoek [de regeling] alsnog toereikend [te] motiveren.”

‘Iets steviger’

Van der Laan zegt tegen de raad dat de onderbouwing van de regeling eigenlijk wel goed is, “maar we moeten die iets steviger maken”. Dat is onjuist. Letterlijk schrijft de rechtbank dat niet onderbouwd is “dat sprake is van onevenwichtige en onrechtvaardige effecten van die schaarste die het opnemen van een verbod tot omzetting van zelfstandige in onzelfstandige woonruimte, behoudens met vergunning, rechtvaardigt.” Er moet dus een nieuwe onderbouwing komen, en de rechtbank schrijft ook dat zoiets met de gegevens die Zaanstad heeft aangeleverd, onmogelijk is.

De analyse van Van der Laan lijkt haaks op de uitspraak te staan. In antwoorden op vragen van De Orkaan zegt Van der Laan dat de advocaat een reactie van niet minder dan 43 pagina’s heeft geschreven, zo eenvoudig kan het dus niet zijn. Die reactie is ook niet met de raad gedeeld. In de uitspraak is ook te lezen dat de onderbouwing opnieuw moet en er ander onderzoek moet komen. Dat gaat nooit voor de zomer lukken. Als het al lukt. De weeffout is dat de gemeenteraad overlast van verkamering wil beperken door te verwijzen naar schaarste op de woningmarkt. Dat deugt niet volgens de rechter.

‘Eerst de advocaat’

Maar waarom heeft het zo lang geduurd voordat de raad op de hoogte wordt gebracht? Peter van Haasen (PVV): “we snappen er helemaal niets van. Waarom zijn we niet geïnformeerd?” Van der Laan gaf vijf verschillende antwoorden.

1. het was vakantie

De vakantie (reces) heeft ervoor gezorgd dat er niet aan gewerkt werd (behalve door de advocaat dus). Maar die uitspraak en de brief kwamen in een week voor het reces en dat reces is nu al ruim een week voorbij. Bovendien is het niet zo dat het hele stadhuis dan op slot gaat. Zeker bij zo’n belangrijk dossier hadden alle alarmbellen af moeten gaan. Dat gingen ze ook: de advocaat werd immers ingeschakeld. Maar de raad is bewust buiten spel gezet. Het is het oude liedje: B&W gaat het eerst ‘intern’ regelen, alle beloftes over ‘de raad aan de voorkant’ ten spijt’. (Wij kennen een oud-raadslid dat de huidige wethouder vroeger alle hoeken van de raadszaal had laten zien.)

2. uitspraken waren ‘niet anoniem’

Ook zegt Van der Laan dat hij de uitspraak niet met de raadsleden kon delen omdat de uitspraak niet geanonimiseerd was. Dat is onzin. Al op 21 april zet de rechtbank de geanonimiseerde uitspraak online, die pdf is in 1 seconde te downloaden en kan gedeeld worden.

3. juridisch advies noodzakelijk

Daarnaast zegt Van der Laan dat het nodig was de ‘stadsadvocaat’ in te schakelen omdat hij alleen met een juridisch advies naar de raad kon. De verplichting om alleen rechterlijke uitspraken met de raad te delen die van een juridisch advies zijn voorzien, bestaat niet. Bovendien had de raad eerst de uitspraak en daarna het advies kunnen krijgen. Maar ook het advies krijgen ze niet (en de uitspraak hebben ze alleen via de media gehad).

4. drie mogelijkheden

Van der Laan schilderde zichzelf vervolgens in de hoek door te stellen dat het juridisch advies nu klaar was en dat daarin staat “dat er drie mogelijkheden zijn om de huisvestingsverordening te herstellen”. Op vragen van Eylem Koseoglu (PvdA) welke drie dat waren bleef hij het antwoord schuldig: “dat advies is nu gegeven en die punten worden nu intern besproken”. Eind volgende week (“met een beetje geluk”) zet hij dat in de Raadsinformatie-brief.

5. “ik informeer u direct”

Dat het allemaal lang geduurd heeft bestrijdt de wethouder, “het heeft tijd nodig”, “we hebben advies nodig”, “en daarna informeer ik u direct”. Dat laatste slaat dus op de op het laatste moment ingelaste ‘mededeling’ die pas aan het eind van de middag (een paar uur voor de vergadering van het Zaanstad Beraad) bekend werd gemaakt. De woordvoerder van de wethouder, die De Orkaan al vanmorgen om een reactie vroeg, heeft de hele dag volgehouden dat de wethouder en de ambtenaren ‘in overleg’ zaten en niets konden zeggen. (pas om 20.10 uur, na de ‘mededeling’, kwam het antwoord binnen – zie onder).

De officiële antwoorden van Van der Laan aan De Orkaan.

Vraag: Alle zaken zijn verloren door Zaanstad. Is dit gedeeld met de raad? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

“Natuurlijk willen we de raad informeren, maar wel met een volledig verhaal. De inhoud [ambtenaren] is direct na de uitspraak van de rechtbank aan de slag gegaan om uit te zoeken wat de uitspraak betekent om ook de gevolgen aan de raad te kunnen uitleggen. We hebben ook advies ingewonnen van de stadsadvocaat. Omdat het ingewikkelde materie is en we willen begrijpen wat de uitspraak nu betekent voor het beleid en wat het betekent voor handhaving en wat we precies moeten aanscherpen in de huisvestingsverordering. Het advies van de stadsadvocaat is pas vanmorgen [16 mei] ontvangen. Nu het advies binnen is, zullen we binnenkort de raad informeren via een raadsinformatiebrief. (het is een advies van 43 pagina’s, dat is niet in een uurtje in een RIB samen te vatten).”

Reactie van De Orkaan aan Van der Laan: stuur ons dat advies.

Vraag: “Gaat de gemeente in beroep”

Antwoord: “Nee”

Vraag: Wat gaat de gemeente nu doen?

Antwoord:

“We gaan een aanvullende motivering opstellen en deze opnemen in de toelichting op de Huisvestingsverordening. Deze aanvullende motivering zullen we zo snel als mogelijk naar de raad sturen.”

Vraag: Waarom is het beleid nog niet aangepast? Via de site moet er nog steeds een vergunning worden aangevraagd voor verkamering. Maar wij weten nu al dat als de aanvrager wordt geweigerd en hij/zij spant een rechtszaak aan, dat de zaak wordt verloren omdat er jurisprudentie is. Gaat de gemeente gewoon door ondanks vooruitzicht meer rechtszaken?

Antwoord:

“Veranderen van beleid kost tijd en dat willen we ook in samenspraak met de raad gaan doen. De vraag wat deze uitspraak betekent voor de uitvoering van het beleid tot het moment dat de Huisvestingsverordening is aangepast, zijn wij op dit moment aan het onderzoeken. De rechtbank heeft een deel van de verordening in deze zaken buiten toepassing verklaard, dat betekent dat de uitspraak alleen voor de dertien woningen geldt waarover is beslist. We gaan een aanvullende motivering opstellen en deze opnemen in de toelichting op de Huisvestingsverordening. Deze aanvullende motivering zullen we naar de raad sturen zodra deze gereed is. Wat we in de tussentijd gaan doen met nieuwe vergunningaanvragen daar komen we nog op terug in de RIB.”

Reactie van de Orkaan: de uitspraak geldt alleen voor die 13 adressen? Staat dat in het advies? Mogen we dat zien?

Lees ook:

Kijk zelf (vanaf de 13e minuut):