Eind maart 2019 schreven een artikel over 31 struikelstenen die destijds in Zaandam werden gelegd bij adressen van Zaanse Joden die in de Tweede Wereldoorlog werden vermoord. Ondertussen liggen er al zo’n 150 in de hele Zaanstreek. Het einddoel is om bij de adressen van alle 171 omgekomen Zaanse joden zo’n steen te leggen.
In het stadhuis van Zaanstad ligt een boek met de namen van 171 Joodse inwoners van de zeven voormalige Zaangemeenten die in de oorlog zijn vermoord. Elke dag wordt er een bladzijde van het boek omgeslagen.
Dat gebeurde door Willem Mandjes die op het Stadhuis werkte. Willem overleed in 2022 op 68-jarige leeftijd, vlak na zijn pensionering. Zijn vrouw Alice ‘struikelde’ over het artikel met het filmpje en mailde ons:
“Op de dagen dat hij aan de balie werkte, was dat Willems eerste handeling (na het aantrekken van witte handschoentjes om de pagina’s niet te beschadigen). Hij vond dat heel belanrijk om te doen: zo’n symbolische handeling verrichten die zo veel betekent.
Ik bekeek het filmpje weer eens, nu 4 en 5 mei eraan komen, en het ontroerde me opnieuw dat zijn overlijdensdatum in 2022 op 4 mei was…. hij had bewust voor die gedenkwaardige dag gekozen. Zo komen het Grote en het Kleine Verhaal bij elkaar.
ik kan me voorstellen dat het filmpje een keer wordt ververst of vervangen. Tot die tijd mag Willem van mij lekker dat doen wat hij belangrijk vond.”
Wij halen Willem niet weg. Bij ons mag hij tot in lengte van dagen zijn bladzijden omslaan. Orkaan-redacteur Merel Kan maakte het filmpje:
“Willem is niet weggezakt. Het stomme is dat ik altijd als ik in het stadhuis kom naar het boek loop om te kijken bij welke namen het ligt opengeslagen. En altijd denk ik dan dat Willem dat heeft gedaan. Zijn overlijden heb ik gemist.
Wat een mooie man was het. Tijdens het opnemen van dat filmpje heb ik van hem genoten: omdat ik film met één camera (mijn telefoon) moest hij zijn ‘loopje’ meerdere keren doen. Hij vertelde dol te zijn op toneelspelen en hij werkte zeer goed mee :-). Wat duidelijk geen toneel was, was het respect waarmee hij zijn taak uitvoerde.
Hij heeft de taak waarschijnlijk heel goed overgedragen, want steeds als ik kijk zie ik andere namen.”
Boven Willem Mandjes, onder het gedenkboek.
Lees hier alles over de Struikelstenen
