Kerkklokken in Zaanstad mogen binnenkort ’s nachts nog maar 60 decibel produceren als ze de tijd aangeven. Er kwamen klachten over de Maria Magdalenakerk in ’t Kalf, de Noorderkerk (Heijermansstraat) en Sint-Bonifatiuskerk (Oostzijde). Die moeten als het aan Zaanstad ligt een toontje lager luiden.

Maar het geldt ook voor alle andere kerkklokken waarmee de tijd wordt aangegeven. Bijvoorbeeld voor de RK St. Odulphuskerk in Assendelft, de Nicolaaskerk in Krommenie, de Koogerkerk en kerk in Krommeniedijk. De kerkgenootschappen zouden instemmen met een lager geluidsniveau. Maar is dat ook zo?

Wie de brief van wethouder René Tuijn (PvdA) over kerkklokken leest, zou kunnen denken dat er een groot probleem wordt opgelost:

“De Gemeente is door bewoners gevraagd om een eind te maken aan de geluidsoverlast die zij op verschillende plekken in Zaanstad ’s nachts ondervinden van het slaan van kerkklokken in nachtelijke uren. Zij geven aan dat hun nachtrust regelmatig wordt onderbroken. Dit heeft gevolgen voor hun welzijn en mogelijk zelfs invloed op de gezondheid. In bepaalde situaties ervaren bewoners overlast van kerkklokken van meerdere kerken in de wijk.”

Dat is zwaar aangezet, navraag bij de gemeente leert dat “een groep inwoners heeft zich gemeld bij de gemeente, omdat zij uit hun slaap worden gehouden door de kerkklokken en dat een van de bewoners lichamelijke klachten heeft opgelopen door onvoldoende slaap in de nachtelijke uren.” Die ‘groep’ komt uit ’t Kalf en bestaat uit ‘enkele bewoners’. Een veel grotere groep zei geen last te hebben van de kerkklokken en stelt juist prijs op het vertrouwde geluid. Eén bewoner stelt gezondheidsklachten te hebben. In de Rosmolenbuurt is één bewoner die last zegt te hebben van beide kerken (die hemelsbreed ruim een kilometer van elkaar liggen).

Gezondheidsproblemen

Zaanstad zegt te hebben overlegd met de kerkgenootschappen: “zij hadden geen bezwaar tegen het verlagen van het geluidsniveau tussen deze tijden.” Uit de gesprekken met de kerkgenootschappen zou blijken “dat dit soort gezondheidsproblemen vaker voorkomen bij bewoners in dichtbevolkte gebieden.”

De Orkaan belde met pastoor Bunschoten van de Odulphuskerk in Assendelft. Die had zelf geen klachten uit de omgeving gekregen over het geluidsniveau: “mensen klagen juist als ze de klok niet horen, dan kunnen ze niet slapen, wij hebben een lief klokje”. Voor de gesprekken met de gemeente verwijst hij naar kapelaan Nico Kerssens die overigens bevestigt dat in Assendelft geen klachten zijn binnengekomen. Kerssens sprak namens de RK-kerken (Kalf, Bonifatius, Assendelft) met Zaanstad. Andere kerken waren niet bij het overleg betrokken.

“We hebben ingestemd met het voorstel. Maar we vinden het wel jammer. We zijn het er niet mee eens maar als iemand ermee geholpen moet het maar zo zijn. Misschien zijn we wel wat te gehoorzaam. Als dit het voorstel is, is dat wat het is. Je hebt de keuze: of zachter of niets. We kunnen ermee leven. En als je dwars gaat liggen, wat is dan de consequentie?”

Verslapen

In Krommenie slaat de klok van de Nicolaaskerk de hele en halve uren. We vroegen Wim Andrea – tot 1 januari 2023 voorzitter van het kerkbestuur – of ook zijn kerk instemde met de plannen en of er wel eens klachten kwamen over het slaan van de uren?

“Ja, er zijn klachten als-ie het niet doet. Dan horen we van mensen van de Heiligeweg en de Badhuislaan dat ze zich verslapen. Wij zijn het helemaal niet met de plannen eens. In Krommenie zijn mensen gewend aan die klok, ze weten dan wanneer ze naar hun werk moeten.”

Volgens Andrea heeft de kerk wel een brief van de gemeente gehad: als er klachten komen, moet je binnen drie weken terug naar 60 decibel. Hij zelf heeft wel eens net buiten de kerk gemeten: “ik kwam tot 65 decibel.”

Krommeniedijk

Ook Evelyn Hagedoorn, secretaris van de kerk in Krommeniedijk weet niets van overleg of instemming. Als secretaris had ik die uitnodiging langs moeten zien komen. En? Zijn er wel eens klachten? Evelyn: “Ja, als-ie het niet doet!”

De woordvoerder van wethouder Tuijn neemt ook een voorschotje op nieuwe klachten: “Gezien de huidige klachten van de groep inwoners die zich hebben gemeld, is de verwachting dat nieuwe inwoners van de Peperstraat dezelfde overlast zullen ervaren.”

Peter Klos van Democratisch Zaanstad heeft vragen over de zaak gesteld. Hij wilde weten hoeveel mensen nu precies geklaagd hebben en hoeveel mensen juist hebben aangegeven gesteld te zijn op het luiden van de klokken. Uit de antwoorden bleek dat in ’t Kalf bewoners van 9 adressen voor het beperken van het geluidsniveau waren, op 55 adressen waren bewoners tegen dat voorstel. In de Rosmolenwijk ging het om één persoon die overlast ervoer. Ook miste Klos de onderbouwing van ‘invloed op de gezondheid’. Het antwoord: “Wetenschappelijk is aangetoond dat er blootstelling aan geluidsoverlast een negatieve invloed heeft op het welzijn van mensen en dat dit ook kan leiden tot gezondheidsproblemen.”

Industrie-normen

Bij de Christelijke partijen leven gemengde gevoelens. Julie van ’t Veer (CDA) vindt dat als er een effect op de gezondheid is het geen slecht idee is om de normen die nu voor de industrie gelden ook voor kerkklokken toe te passen: “82 decibel is echt heel veel en het terugbrengen naar 60 is een kleine moeite.” Hanneke Veurink (CU) is minder enthousiast. Zij vindt dat de regeling te snel komt en vraagt zich af of het technisch wel mogelijk is om alleen op bepaalde tijden de klok zachter te zetten.

Daarnaast verwijst Veurink naar de antwoorden technische vragen van Peter Klos waaruit blijkt dat de kerkgenootschappen “liever niet zien dat er regels worden opgesteld voor het geluidsniveau van de kerkklokken.” De wethouder suggereert tegenover de Orkaan overigens iets anders: “Wij hebben overlegd met de kerkgenootschappen en zij hadden geen bezwaar tegen het verlagen van het geluidsniveau tussen deze tijden.”

Klachten

Het toezicht houden op het geluidsniveau van kerkklokken is op dit moment niet mogelijk volgens Zaanstad. Op het moment dat de aangepaste ‘Verordening Fysieke Leefomgeving’ is vastgesteld, gaat de gemeente handhaven na klachten: “bij een overschrijding van de geluidsnorm informeren we het kerkgenootschap over de resultaten van de geluidsmeting. Het kerkgenootschap ontvangt dan een aanschrijving om maatregelen te nemen om het geluidsniveau terug te brengen tot het voorgeschreven niveau.”

Op 9 februari is het voorstel behandeld in het Zaanstad Beraad: KKZZ (Kerk-Klokken Zaanstad Zachter).