Je zou als argeloos burger gaan denken, dat het lekken van geheime informatie een heldendaad is, die de transparantie van de overheid vergroot.

Het tegendeel is waar: anoniem lekken is laf en strafbaar, zeker als een bestuurder of een ambtenaar zich van dit middel bedient.

Door Anneke van Dok

Het misverstand werd de laatste tijd nog extra gevoed door de informatiestrategie van het kabinet over de corona-maatregelen: op vrijdag iets laten uitlekken, in het weekend afwachten of de voorgenomen besluiten worden gepruimd en dan dinsdag het nieuws in een persconferentie officieel naar buiten brengen.

Wat er in Zaanstad is gebeurd, namelijk het lekken van een vertrouwelijk rapport over ambtenaren, wordt door sommige mensen geprezen als een daad van openheid en als een teken van respect voor de burgers. Dat zal soms het geval zijn, wanneer burgers de dupe worden van wanbeleid of verziekte verhoudingen in een organisatie.

Het voorbeeld van zo’n opengebroken beerput is de kindertoeslagenaffaire, waar duizenden burgers direct werden gedupeerd door bestuurlijk en ambtelijk falen. Maar in de meeste situaties zijn discretie en fatsoen net zo belangrijk voor een betrouwbare overheid als transparantie en interactie met de bevolking.

Net als burgers moeten ambtenaren zich veilig kunnen voelen: beschermd door hun eigen ambtseed en die van hun bestuurders. In een gemeentehuis werken geen robots, maar mensen met een eigen beroepseer en een oprechte inzet voor de bevolking. Natuurlijk zijn er ook rotte appels in de schaal, net als in elke andere grote organisatie. Het is aan het college van Zaanstad, om die eruit te pikken en de organisatie te verbeteren. De trap moet meestal van bovenaf worden schoongeveegd.

Als een onderzoek, dat als basis voor de verbeteringen had moeten fungeren, met namen en toenamen naar buiten wordt geslingerd, draagt die anonieme daad niet bij tot een goede oplossing en een betere werksfeer. Een gemeentehuis is geen bedrijf, maar moet wel bedrijfsmatig werken. In alle opzichten: door goed personeelsbeleid, door onderling vertrouwen, via goede communicatie met de bevolking, het leveren van de juiste dienstverlening door eerlijke medewerkers en het ondersteunen van klokkenluiders.

Ik geef het toe, nu is even de oud-burgemeester, in plaats van de oud-journaliste aan het woord geweest.