Sinds 19 februari is Zaanstad 23 gemeentelijke monumenten rijker: arbeiderswoningen, houten huizen, een kerk, een Vermaning, een begraafplaats, kantoorvilla’s, fabrieken, scholen, een pastorie, een boerderij en een voormalige burgemeesterswoning.
De Orkaan fietst ze in deze weken allemaal langs, zet ze op de foto en op de kaart en plaatst de gemeentelijke toelichting erbij over het hoe en waarom van de monumentale status. En we vullen het aan voor zover dat mogelijk is.
School met den Bijbel, Dr. Kuijperkade 5, Krommenie (speeltuinhuis)
De school is in hoofdvorm gaaf bewaard gebleven. Het hoofdgebouw is, ook na verbouwing tot buurthuis, heel goed herkenbaar gebleven. Zeker aan de voorzijde is door de opschriften boven de entrees zichtbaar dat het een school was. De indeling van de voorgevel laat goed zien dat het ooit klaslokalen had.
Het gebouw is een tastbaar overblijfsel van het buurtje Het Blok in Krommenie dat eind negentiende eeuw gebouwd werd door woningbouwvereniging Patrimonium. Deze woningen worden in de loop van 2021 gesloopt. Daarmee is de school nog het laatste tastbare overblijfsel van deze buurt.
De stedenbouwkundige/situationele waarde van het pand is hoog. Het staat zeer beeldbepalend aan de Dr. Kuyperkade en was ooit een beeldmerk voor de arbeiderswijk, waarin het aan de rand gelegen is en met speelplaats en speeltuin een open plek vormde in het strakke grid van de rijtjes arbeiderswoningen.
Het pand vertoont ernstige tekenen van verval. Ramen zijn dichtgespijkerd, in de muren zitten grote scheuren, en deel van de dakpannen is verdwenen, de rechterkant van de voorgevel wordt met ijzeren balken rechtop gehouden (2e foto hieronder). De details SCHOOL MET en DEN BIJBEL zijn behouden gebleven.
De achterkant van het gebouw, ontbrekende dakpannen, dichtgespijkerde ramen en het schoolplein.
Ruim twee jaar geleden kwam de school langs in de Geveltoerist. Een tekst van het gemeentearchief:
“De aanzet tot de bouw van deze ‘School met den Bijbel’ kwam tot stand o.l.v. dominee Lanting die van 12 december 1915 tot 14 maart 1920 voor de gereformeerde gemeente stond. Vooruitlopend op de nieuwe schoolwet van 1920, besloot men in 1919 om een school met vier lokalen te bouwen. Men kocht van de woningbouwvereniging Patrimonium een stuk land met de naam ‘Vlusch’. Later werd de naam Dr. Kuijperkade.
Op 1 april 1922 werd de school geopend met 75 leerlingen en drie onderwijskrachten. Hoofdonderwijzer was de heer Riemersma, onderwijzer de heer Soester, onderwijzeres mejuffrouw Van de Hulst. Aangezien de school nog niet helemaal gereed was, werd op 2 april alweer zomervakantie gegeven. Het eerste schoolbestuur: Ds. Moolhuizen, opvolger van Ds. Lanting, Jacob Pot, C. Scholtens, Freek Visser en Jacob Leguyt.”
De bouw van de school, vermoedelijk in 1921 (foto gemeentearchief).
Onder een foto uit het gemeentearchief van de ingebruikneming van de ijzeren Blokbrug. De ijzeren brug heeft later plaatsgemaakt voor een vaste oeververbinding. Op de achtergrond de eerste woningen en de ‘School met den Bijbel’. Op de achtergrond rechts de boerderij van Rol. Volgens het archief stamt de foto uit 1920, maar moet later zijn, de school was in 1921 nog in aanbouw.
Bekijk hier de hele lijst of zoek ze hieronder op de kaart.
