Sinds 19 februari is Zaanstad 23 gemeentelijke monumenten rijker: arbeiderswoningen, houten huizen, een kerk, een Vermaning, een begraafplaats, kantoorvilla’s, fabrieken, scholen, een pastorie, een boerderij en een voormalige burgemeesterswoning.
De Orkaan fietst ze in deze weken allemaal langs, zet ze op de foto en op de kaart en plaatst de toelichting erbij over het hoe en waarom van de monumentale status. (En we vullen het aan voor zover dat mogelijk is.)
Vandaag: de ‘kantoorvilla’ (voorheen Koning & Boeke) aan de Lagedijk 33, Zaandijk
“Het pand heeft architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een 19e eeuwse, vrijstaande kantoorvilla in eclectische bouwstijl die met name in de voorgevel tot uitdrukking komt naar ontwerp van het vrij bekende Zaanse architectenduo J. en D. Eilmann.
Het pand heeft cultuurhistorische waarde als onderdeel van de bewoningsgeschiedenis van Zaandijk en de Lagedijk. De kantoorvilla voor de Zaanse verzekeringsmaatschappij die werd opgericht en bestuurd door Zaanse notabelen, maakt deel uit van de economische geschiedenis van de Zaanstreek, die met name in de 18e en 19e eeuw een bloeiperiode kende. De gemetselde gevels met decoraties en de houten dakconstructie evenals diverse interieuronderdelen zijn nog gaaf.
Geveltoerist
Het pand van de Onderlinge Brandwaarborg-Maatschappij, Koning & Boeke, was eerder al het onderwerp van een aflevering van De Geveltoerist (moeten we daar trouwens weer eens mee beginnen?). Destijds schreven we:
“Aan de Lagedijk in Zaandijk staan 39 gemeentelijke – en rijksmonumenten. Lagedijk 33 staat daar niet tussen, ondanks de fraaie gevel die de geschiedenis onthult.”
Koning & Boeke begin in 1819 en betrok in 1896 dit pand. Het bedrijf werd in 1979 overgenomen door verzekeringsbedrijf Stad Rotterdam dat later verder ging als Fortis – ASR. Na het vertrek van Koning & Boeke kwam notariskantoor A. Moesker in het pand en per 1 juni 2012 nam notariskantoor Actus het kantoor over.
Hieronder het pand in 1953, het houten huis links (nr. 31) heeft later plaatsgemaakt voor wat misschien wel het lelijkste pand van dat stukje Lagedijk is geworden (zie foto uit 1974).
1974 met ‘nieuwbouw’…
Bewoners van Oud-Zaandijk voeren in 2019 actie om te voorkomen dat op de plaats van het ‘aquarium’ een appartementencomplex van 16 woningen zou komen. Een Amsterdamse projectontwikkelaar wil het slopen om er nieuwbouw ‘in historiserende stijl’ te realiseren.
Begin vorig jaar werd de Lagedijk in Zaandijk, van de Guisweg tot de grens van Wormerveer, via raamaffiches actie gevoerd tegen de geplande hoogbouw bij Lagedijk 31.
Bekijk hier de hele lijst of zoek ze hieronder op de kaart.
Jammer dat de Beatrixflat in dit rijtje ontbreekt!
Jan, inderdaad de mooiste flat aan de Zaan en er staat ook nog een kroon op.., ja dat kan ik dan weer zien.
Tot nu toe vind ik dit weer een fantastische serie en de panden die tot nu toe de revue zijn gepasseerd zijn terecht op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.
En wat de Geveltoerist betreft, het zou geweldig zijn als jullie de draad weer zouden oppakken, tot nu toe is het bij bijna 100 afleveringen gebleven maar ik denk dat er nog wel 50 gevels zijn die nog niet geweest zijn.
De belangrijkste reden is dat het Gemeentearchief een zeer groot deel van de foto's offline heeft gehaald, we hebben dus wel nieuwe foto's maar zelden kunnen we het vergelijken met hoe het er vroeger uitzag. Als we denken dat het archief een goede foto heeft kunnen we vragen om die toch openbaar te maken, maar dat proces moeten we dus voor elke foto herhalen, dat is erg veel werk.
En we hebben inderdaad nog enkele tientallen kandidaten.
Is de reden bekend waarom de historische foto's offline gehaald zijn? Of past dit in de trend van Zaanstad alles geheim te verklaren?
Dat is voor ons ook een raadsel. Het had aanvankelijk te maken met angst voor schadeclaims omdat het archief niet zeker wist wie de rechten had (heeft dus niks met privacy te maken), maar dat leek opgelost en het archief zegde toe meer foto's terug te plaatsen. Dat is niet gebeurd volgens ons. We hebben het gevraagd en komen er op terug.
Heeft volgens mij te maken met de privacy wetgeving. Daar loop ik ook tegenaan met genealogisch onderzoek.