De e-bike is niet alleen populair maar ook omstreden. Op straat word je regelmatig ingehaald door deze razendsnelle tweewielers die gebruik maken van elektrische ondersteuning.

Recent gebeurden minstens twee ernstige ongevallen met elektrische fietsen in de Zaanstreek. De zoon van volkszanger Wolter Kroes was betrokken bij een botsing tussen twee fatbikes en een scooter, en een vrouw op een elektrische fiets raakte zwaargewond nadat ze geen voorrang kreeg van een automobiliste.

Om beter te begrijpen wat een e-bike is en wat de gevaren zijn beantwoordt De Orkaan zeven veelgestelde vragen.

1. Wat zijn elektrische fietsen?

Elektrische fietsen, ook wel e-bikes genoemd, zijn fietsen die worden aangedreven door een elektrische trapondersteuning. De meeste elektrische fietsen hebben verschillende niveaus, waardoor de een sneller gaat dan de ander. Ze worden steeds populairder als een gezond alternatief voor de auto, brommer en scooter. Vroeger waren het vooral oudere mensen die op e-bikes fietsten, maar tegenwoordig is het een ‘hype’ onder jongeren. Jongeren moeten heel wat uurtjes werken (of hun ouder(s) lief aankijken), om zo’n fiets te kopen: een goede elektrische fiets kost tussen de € 1.200 en € 2.500.

2. Wat is het verschil tussen een e-bike en fatbike?

De e-bike is de overkoepelende naam voor alle soorten elektrische fietsen, waaronder ook de e-bakfiets en de fatbike. Een e-bakfiets is een elektrische bakfiets met een grote bak aan de voorkant of achterkant, waarin vaak kinderen, dieren of spullen worden vervoerd. Een fatbike heeft extra dikke (vette!) banden, waardoor het mogelijk is om op moeilijk begaanbaar terrein te fietsen. Hoewel dit type fiets oorspronkelijk voor avontuurlijke en extreme tochten werd gebruikt, zie je er steeds meer jongeren (en zelfs kinderen) in de stad op fietsen.

3. Welke regels gelden voor e-bikes?

Met een e-bike moet je dezelfde regels volgen als met een gewone fiets. Je hoeft geen rijbewijs te hebben en ook geen verzekering af te sluiten. Er is geen minimumleeftijd en je hoeft geen helm te dragen. Je moet wel op het fietspad of het fiets-/bromfietspad rijden en er is geen kenteken nodig. En je mag niet harder dan 25 km/uur. Het invoeren van de helmplicht voor snorfietsers draagt waarschijnlijk bij aan de gestegen populariteit van de fatbikes.

4. Waarom word je vaak voorbijgescheurd door een fatbike?

Deze bovenstaande regels gelden ook voor een fatbike. Maar toch word je vaak voorbijgescheurd door een fatbike. Dat kan toch niet?

Het antwoord is simpel: dat kan wel. Er zit normaal gesproken een begrenzer op een e-bike waardoor je ‘maar’ 25 km/uur kan. Maar net als bij de opgevoerde scootertjes kan je deze begrenzer gemakkelijk laten weghalen waardoor je veel harder kan rijden. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) waarschuwt de verkopers van de fatbikes. Alleen fatbikes die voldoen aan de eisen voor rijden op de openbare weg, namelijk een typegoedkeuring of een maximale snelheid van 25 kilometer per uur en een maximaal vermogen van 250 Watt, mogen worden verkocht. Verkopers die deze regels aan hun laars lappen, lopen het risico om een dwangsom opgelegd te krijgen.

Maar of alle verkopers zich daaraan houden is de vraag. Bovendien kan je achteraf je fatbike opvoeren met spullen die je online koopt.

Bovendien zijn nogal wat fatbikes (illegaal) voorzien van een gashendel. Dan hoeft je niet te trappen. Als je dat doet is het ook geen elektrische fiets meer maar dus een snorfiets en dan moet je een helm op een kenteken hebben. Je mag niet met een fatbike met gashendel op de openbare weg rijden zonder kentekenplaat en WA-verzekering.

5. Wat is het verschil tussen een e-bike en speed-pedelec?

Een speed-pedelec is een snelle e-bike die onder bepaalde voorwaarden maximaal 45 km/uur kan rijden.

Het belangrijkste verschil tussen een e-bike en een speed-pedelec is de maximale snelheid en de daarbij behorende wetgeving. Een e-bike heeft een maximale snelheid van 25 km/uur en wordt beschouwd als een normale fiets. Het dragen van een helm is niet verplicht. Een speed-pedelec daarentegen heeft een maximale snelheid van 45 km/uur en valt daarom onder de categorie bromfietsen. Hierdoor is het dragen van een helm wel verplicht en moet de bestuurder in het bezit zijn van een rijbewijs en een kenteken voor de speed-pedelec.

6. Hoe populair zijn e-bikes?

Bijna 3 op de 10 Nederlanders rijdt op een elektrische fiets, blijkt uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Vooral 65-plussers en vrouwen zijn fan van de e-bike. Van de ondervraagden maakt zo’n 23% alleen gebruik van e-bikes, terwijl 6% afwisselt tussen een e-bike en een normale fiets. Slechts 0.5% van de Nederlanders maakt gebruik van een speed pedelec.

7. Hoe gevaarlijk zijn e-bikes?

Paul Broer, de uitvoerend portefeuillehouder Verkeer bij de politie, pleit voor prioriteit van verkeersveiligheid in 2023 vanwege de toename van het aantal verkeersslachtoffers in 2022. Het is belangrijk dat fietsers zich bewust zijn van hun snelheid, vooral als ze op een snelle e-bike rijden, zoals een speed-pedelec. Voorlopige analyses tonen aan dat er een toename is van het aantal ongevallen met e-bikes, vooral onder mensen ouder dan vijftig jaar. In Zaanstad waren in 2021 202 fietsers betrokken bij een ongeluk, 53 raakten gewond (1 op de 4). Van de 35 e-bikers raakten er 15 gewond (1 op de 2,3).