Is het een buurthuis? Een politiek discussieplatform? Een café? Een kringloopwinkel? Een buurtkeuken? Het is De Groote Weiver: ‘een gebouw waar iedereen kan binnenlopen’. Dat was ook wat de krakers van het eerste uur meldden aan de buurt. Dat was eind juni 1984. Anno nu is De Groote Weiver nog steeds een plek waar iedereen van harte welkom is.
Op veel plaatsen ontstonden door burgerinitiatieven sociale buurthuizen etc. Maar dat het initiatief uit Krommenie na 40 jaar nog steeds overeind staat, is toch wel uniek te noemen. Het begon met de ‘kraak’ van een aantal leegstaande panden aan de Weiver nrs 37 en 39 in Krommenie (vandaan de naam).
De Gemeentelijke Gasfabriek (later GZW) had deze panden verlaten en over een nieuwe bestemming was nog niet besloten. Een aantal bewoners besloten de panden te kraken en de kantoorruimten om te toveren in een vrijplaats voor kunst en cultuur. Zo kwam er ruimte voor het optreden van dichters en was de eerste Zaanse Kringloopwinkel een feit.
Omdat men zag dat het ‘gedogen’ van de ruimte niet eeuwig kon voortduren, werd tien jaar later de ‘Stichting tot behoud van het voormalig gasbedrijf’ opgericht.
Langzaam werd duidelijk dat Zaanstad de panden toch wilde gaan slopen, om plaats te maken voor woonruimte. In de zomer van 1985 kwam het tot een rechtszaak tussen de Stichting en de gemeente. De uitspraak was dat – ondanks alle verweer en acties – de Groote Weiver zijn dierbare plek zou moeten opgeven.
De oplossing leek een verhuizing naar de andere kant van de Nauernasche Vaart, naar de Industrieweg. Daar kwamen de voormalige kantoren van het Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland juist vrij. In het najaar van 2009 kreeg de Stichting de sleutel en kon worden verhuisd.
De activiteiten werden met nóg meer enthousiasme uitgevoerd en het werd eigenlijk een ‘cultureel íjkpunt’ voor Zaanstreek Noord.
Maar de geschiedenis herhaalde zich, toen in 2005 woningcorporatie ZVH het vastgoed aankocht met het doel hier 135 woningen te realiseren. Na een stevig onderzoek was de conclusie dat de cultuurhistorische waarde van het geheel zodanig was dat op dit terrein géén woningbouw mogelijk zou zijn, zónder sloop. Maar daarmee is ‘de Weiver’ nog niet permanent verzekerd van haar huisvesting. In juli 2022 ging de gemeenteraad akkoord met een startnotitie, waarin nader onderzoek wordt bepleit naar de mogelijkheden van sociale woningbouw op de Kerkstraat én het PWN terrein. Wordt vervolgd dus.
De Orkaan interviewde twee mensen die altijd heel erg betrokken zijn bij de Groote Weiver: Ethan Bakker (met pet) al 36 jaar vrijwilliger en voorzitter Jan Hekman (met bril).
Door Kees Malingré (tekst en interview). Beeldmateriaal: Stichting Groote Weiver, Gemeentearchief Zaanstad (foto’s van Rob Bruijn, Henk van de Leur, Ronald Goedheer), particuliere collectie.
Met regelmaat een jaar uit de geschiedenis van 50 jaar Zaanstad.
- 1974: Eerste gemeenteraad
- 1975: Brand oude gemeentehuis Wormerveer
- 1976: Sloop Noorderbrug
- 1977: Kabelgat gesloopt
- 1978: einde Zaandijkerbad (volgt nog)
- 1979: Arie Lems burgemeester
- 1980: The Ex
- 1981
- 1982
- 1983: Watertoren verkocht
- 1984
- 1985: Eerste Dam-tot-Damloop
- 1986
- 1987
- 1988
- 1989: Metropool
- 1990
- 1991
- 1992
- 1993: Brand Wastora
- 1994: Opening Sultan Ahmet Moskee
- 1995
- 1996
- 1996
- 1997
- 1998: Opening Zaans Museum
- 1999
- 2000
- 2001: Referendum Vijfhoekpark
- 2002
- 2003: Het einde van Eurometaal
- 2004
- 2005
- 2006
- 2007: Het Jonge Schaap
- 2008
- 2009: Nieuwe plek voor Groote Weiver
- 2010
- 2011
- 2012
- 2013
- 2013
- 2014
- 2015
- 2016
- 2017: ZMC
- 2018
- 2019
- 2020
- 2021
- 2022
- 2023: Nieuw systeem woningtoewijzing
In 2024 bestaat Zaanstad 50 jaar. De afzonderlijke gemeenten Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandijk en Zaandam hielden op te bestaan en gingen op in een gemeente met 125.000 inwoners (dat zijn er nu al 160.000). De Orkaan blikt terug in de geschiedenis. Uit elk jaar halen we een gedenkwaardige gebeurtenis terug. We hebben al een klad-lijstje met de meeste jaren, maar suggesties (wat in welk jaar en waarom) zijn altijd welkom.
De laatste onbekende is Martin Heijnen. En we hadden in die tijd ook een eigen drukkerij. Overdag klussen of het krantje maken en dan avonds een bandje kijken in het Weiver om soms nog even door te gaan in de Hubertus.
Tweede persoon van links (achter Ab) is Martin Heijnen (Wormer)
Op de bovenste foto v.l.n.r. Ruud Pauw, ?, Ab Alberts, Ethan Bakker en Edo Schots. Ruud was overigens een van de zes ROSA-oprichters.
De twee zittende personen zijn Ab Alberts op de stoel en Edo Schots in de kruiwagen. Super kindertijd gehad dankzij deze club mensen in de straat. Altijd veel te doen en de deur stond, en nog steeds, letterlijk altijd open. De Groote Weiver is een fantastische smeltkroes voor een hapje, een drankje, een praatje en muziek. In 1 woord, geweldig!