In 1983 kwam de oudste watertoren van Noord-Holland in particuliere handen. Vanaf dat moment begint het avontuur om een commerciële invulling te geven aan een beeldbepalend oriëntatiepunt voor Assendelft en wijde omgeving. Dat was niet eenvoudig.

Met zijn hoogte van 41,85 meter is de watertoren aan de Vaartdijk een wegwijzer voor iedereen die de route neemt naar Assendelft. Vanaf de bouw in 1886 tot 1983 heeft de watertoren gezorgd voor de benodigde druk in de waterleidingen in de regio. Bij de aanleg konden de reservoirs ‘slechts’ 540m3 bevatten, maar na de verbouwing was de inhoud vergroot tot 1200m3. De uitbreiding betekende ook een verhoging van ruim 10 meter. En hoewel er geen problemen waren met de watertoren, werd deze toch langzamerhand vervangen door pompen die ook voor de waterdruk konden zorgen, maar eenvoudiger konden worden gehuisvest. In 1975 werden het pand en de reservoirs buiten dienst gesteld door het Provinciale Waterleidingbedrijf. De provincie verleende in 1986 officieel de status van ‘monument’ aan de watertoren.

Daar sta je dan als watertoren, een beetje mooi te wezen en monument te spelen. Gelukkig werd de toren niet vergeten: wielerrenners gebruikten hem diverse keren als keerpunt en ook de schaatsers, wandelaars  en hardlopers zagen wel wat in de toren als een niet te missen punt op hun route. Toch kwam in 1983 de toren uiteindelijk te koop te staan voor iedereen die er oren naar had, particulier of zakelijk. Tijdens de 100e veiling van de makelaarsbeurs Zaanstreek, in februari 1983, werd bakker Nic. de Lange uit Assendelft, voor plm. fl 200.000,- de eerste particuliere eigenaar.

Plannen genoeg, zo zouden er een discotheek en restaurant in de toren kunnen komen. In ons interview vertelt Nic. de Lange dat hij zelfs al tekeningen had laten maken voor de mogelijke invulling. Maar helaas bleken er toch teveel bezwaren bij de omwonenden te leven om dit plan werkelijkheid te maken. Na drie onvruchtbare jaren verkocht de Lange het immense gebouw en grond weer door. Met het geld dat vrijkwam kon hij een bakkerij in Amsterdam beginnen. Bijkomend voordeel: er kwamen ook diverse appartementen boven de winkel. Dat was dus een plan dat wél succesvol en haalbaar bleek.

De ondernemers die het stokje overnamen boekten, wisselend succes. We noemen onder andere de activiteiten van Groeneveld Eten (lunchroom en restaurant) in 2017; de Bingo enz. van Amsterdam, Big Time Crew, het  abseilen van een hoogte van 40 meter en als laatste Fonduerestaurant de Watertoren (ook ABTC). Nieuwe plannen neigden naar een invulling waarbij volgens de gemeente Zaanstad “nachtelijke openingstijden en licht/geluidsoverlast aan de orde zijn”. Dat strookt niet met het bestemmingsplan, waardoor een vergunning werd geweigerd. Daarmee lijkt voorlopig een einde te zijn gekomen aan de horeca-invulling van de watertoren. De laatste ondernemer heeft zijn ervaringen zelfs te boek gesteld onder de titel: ‘de horrortoren van Assendelft‘. Arme toren; hij verdient beter. Wij kunnen alleen maar zeggen: wordt vervolgd. 

Soundcloud: gesprek met Nic. de Lange:

De Orkaan podcast (Zaans nieuws) · 1983: Watertoren Assendelft in particuliere handen

Slidershow met negen foto’s uit gemeentearchief en van Orkaan (swipen of op pijltjes klikken).

  •  Situatie rond 1915
  • Verbouwing: 10 meter erop
  • Kruispunt 1923
  • Kruispunt 2018
  • Forbo profronde 1990
  • Rens Kamminga (2022)
  • Uitzicht
  • Inzicht
  • Casper van Zeelt (2017)

Door  Kees Malingré  Foto’s Beeldbank Gemeentearchief Zaanstad (C. vd Kommer, Nathan Mandjes, Rob Bruijn, Wim de Jong) en van De Orkaan.

Bijna wekelijks een jaar uit de geschiedenis van 50 jaar Zaanstad. 

Door: Kees Malingré

In 2024 bestaat Zaanstad 50 jaar. De afzonderlijke gemeenten Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandijk en Zaandam hielden op te bestaan en gingen op in een gemeente met 125.000 inwoners (dat zijn er nu al 160.000). De Orkaan bijna elke week terug in de geschiedenis, beginnend in 1974 totdat we in december bij ‘2023’ zijn aangeland. Uit elk jaar halen we een gedenkwaardige gebeurtenis terug. We hebben al een klad-lijstje met de meeste jaren, maar suggesties (wat in welk jaar en waarom) zijn altijd welkom.