Veel van de oorlogsmonumenten in de Zaanstreek zijn inmiddels onder de pannen: ze zijn geadopteerd door scholen.

De leerlingen praten over de gebeurtenissen die ertoe geleid hebben dat een monument is opgericht, ze kijken naar de documentaires die Monumenten Spreken erover maakte, maken gedichten, verwijderen graffiti, vogelpoep of hondenplas, organiseren fietstochten, houden diensten en leggen bloemen.

En ze maken gedichten…

Het 4 mei comité van Koog – Zaandijk is vorig jaar gestart met de traditie om de gedichten van de scholen in Koog aan de Zaan en Zaandijk te bundelen in een mooi boekje. Dat inspireerde ons om scholen te vragen hun gedichten te mailen.

Hieronder vind je zielenroerselen van de kinderen uit Koog aan de Zaan en Zaandijk, maar ook uit Oostzaan, Assendelft en Zaandam.

Vrede
Vrede, dat is lief zijn voor elkaar,
Vrede, dat is leven zonder gevaar,
Vrede, dat is in vrijheid leven,
Vrede, dat is niet te hoeven beven.

Oorlog, dat is een ander haten,
Oorlog dat is niet met elkaar praten,
Oorlog, dat is niet anders dan lijden,
Oorlog, dat is mensen van elkaar scheiden.

Vrede, zo zou het moeten zijn,
Vrede, dat is pas fijn,
Vrede, dat is met elkaar leven,
Vrede, dat is om elkaar geven.

Beatriz Pereira Clacino
Het SchatRijk, Groep 7

Vrijheid
Vrijheid om te leven
Vrijheid om te geven
Vrijheid om te lachen
Vrijheid om te huilen
Vrijheid om iets geheim te houden
want dit is mijn leven
Niet In de oorlog
maar in vrede

Reza Wildschut
De Golfbreker, Groep 8

(vandaag onthulden ze het bordje aan de buitenmuur van Tate & Lyle (de plaquette die daarbinnen hangt is moeilijker bereikbaar voor publiek, het bordje haalt binnen een beetje buiten).

Onderduiken
Onderduiken is niet fijn.
Altijd bang dat je gepakt wordt.
Niet weten wat er gaande is.
onderduiken is niet fijn.
Opgesloten in een kleine ruimte.
En doodsbang om gevonden te worden

Robbe en Levi
De Piramide, Groep 8

De tweede wereldoorlog
Ik ben bang, ik heb het koud en kom ik
ooit nog thuis. Dit denk ik de hele dag.
Ik ben op de vlucht voor de Duitsers.

Ik zit nu in een huis van een vreemde.
Ik zit hier met mijn zus, want mijn ouders
zijn weg. Ik heb ze nu al 3 weken niet
gezien en niet gesproken. Ik weet dus niet waar ze zijn.
Gelukkig heb ik mijn zus nog.

Sophie
De Zoeker, groep 8B

Raar
Even kijk om je heen.
Samen lopen 2 jongens.
Pakken elkaar hand in hand
En verderop staat een man:
‘Culturen van Suriname mogen er niet zijn!’
Toch is dat er wel.

Veel mensen zijn anders.
Over veel bedoel ik iedereen.
Ook al is de godsdienst anders.
Respect voor elkaar.

Even denken “heb je vrienden?
Leuke en met ander godsdiensten?
Katholiek, Jood of anders”
Allebei voor jou in nood.
Al vinden anderen het niet goed.

Respect is wat je voor hun doet.
Alicja
De Lindenboom, Groep 8

Als ik onderduiker was dan:
Mocht ik niet meer hardop huilen.
Mocht ik niet meer hardop praten.
Mocht ik niet meer naar buiten.
Kon ik bijna niet meer eten.
Moest ik elke dag opnieuw hopen dat ik niet word verraden.
Moest ik elke dag hopen dat het goed gaat met m’n familie.

Het zou me te moeilijk worden, ik zou weglopen zodat ik even mocht schreeuwen. Ik zou willen weten waarom dit kan of moet. Ik zou willen weten waar mijn familie is en wat er met ze aan de hand is.
Het zou me teveel worden…

Carmen
Het Koraal Assendelft.

Vrijheid is liefde,
liefde is moed,
moed betekent vechten,
vechten is oorlog,
oorlog betekent doden.

Vrede
Het kan nooit stuk.
Geen angst geen pijn,
wat hebben we geluk.
Zo zou het overal op de wereld moeten zijn.

Vrijheid
We kunnen niet zonder
Daar hebben mensen hard voor moeten vechten.
Sommigen hebben het overleefd
Dat is een wonder.

Maar ook mensen stierven voor ons,
Voor onze vrijheid,
Dat we gewoon over straat kunnen lopen en mogen
zeggen wat we willen

We houden twee minuten stilte
Voor hen, die voor ons hebben gevochten,
om een vrij land te kunnen zijn.

Lisca en Julia
CBS Het Baken Zaandam, groep 8

Geertje Pel
Er was oorlog in Nederland en ook in Zaandam.
Toen was er iemand moedig, die een baby in huis nam.
Er was een Jodenvervolging,
toen er bij een dappere vrouw een baby in huis ging.
Haar naam was Geertje Pel,
bij haar huis trok er iemand aan de bel…
“Mag bij jou een baby in huis?”
En als snel voelde de baby zich thuis.
De baby dook onder,
het kon ook niet zonder.
Maar Geertje Pel werd verraden door de overbuurman,
we vragen ons af hoe dat kan.
Ze moest mee naar Amsterdam met een boot die aanmeerde,
toen een politieagent haar arresteerde.
Het was een verschrikkelijke oorlog en een verschrikkelijke dag.
Een oorlog en dag die nooit meer gebeuren mag.
Dat alles was echt een ramp,
en helaas was deze moedige vrouw gestorven in een concentratiekamp.
Daarom herdenken we deze held zo goed,
zoals dat moet.

Jil Galjé
Westerkim, Groep 7

Vijf mei
Toen was iedereen blij
Er zijn veel mensen in de oorlog overleden
En dat laten we niet in het verleden
De doden herdenken wij op 5 mei
Nu is het vrede
Die nare tijd is nu verleden
Vijf mei

Raquel Nouel
Et Buut, groep 7A

Prins Hendrikkade
9 februari van het leven beroofd,
vliegensvlug zo door het hoofd.
De bezetters waren boos en hadden een overvloed aan macht,
niemand had dit zo verwacht, ze worden nog steeds herdacht.
De verzetsleden vochten voor vrijheid dag en nacht.
Ze hadden de strijd nog niet gewonnen,
maar voor Hitler was die pas begonnen.
In het hele land worden deze mensen herdacht, ze hadden deze strijd niet zo gewelddadig verwacht.
Mensen werden ongehoord geliquideerd en vermoord.
Alleen Hitlers aanhangers bleven ongestoord.
U had een plan om er te komen,
maar voor velen bleken dat dromen.
U heeft moeten lijden voor ons land,
maar er is nu gelukkig niks meer aan de hand.
Ze verloren de strijd de macht en hun leven maar die dag is nooit vergeten!
Het doet ons allen veel pijn,
we zullen nu twee minuten in stilte zijn.

Isabelle Anchelon, Anne-Lieke de Jong.
Obs De Voorzaan, groep 8.

Oostzaan
Da’s even een verhaal apart: we waren vanochtend aanwezig in de klas van Ilka Homburg. De leerlingen bleken over veel kennis te beschikken. Na het zien van de documentaire over Hannie Schaf vroeg een van hen of Truus Menger en haar zusje Feddie een monument zouden hebben gehad als ze net als Hannie de oorlog niet hadden overleefd. Wij dachten van wel. Aan Evelien Leguijt van het Oostzaanse 4 mei comité en aan de burgemeester werd de vraag voorgelegd. Met daarbij de suggestie om de twee reeds aanwezige zijmuurtjes bij het monument daarvoor te benutten. Zij vonden het idee niet gek en dit wordt wellicht vervolgd…

Wat een ramp
Hitler bezette Nederland
Hitler werd steeds sterker
En dat kwam in de krant
Hij gooide steeds meer mensen in een kerker
Hitler gooide joden en zigeuners in treinen
Hitler was gestoord
En de Duitsers legde landmijnen
Uiteindelijk heeft hij veel mensen vermoord
De joden kwamen in een concentratiekamp

In de hongerwinter aten ze speltbrood
En dat was echt een ramp
En ze dronken water uit de sloot
Hitler gebruikte veel geweld
De Duitsers waren moffen
En dat werd via radio Oranje gemeld
En ze lieten veel steden ontploffen
De geallieerden kwamen voor een bevrijding
Arnhem werd gebombardeerd
De Duitsers waren niet meer aan de leiding
De geallieerden werden heel erg vereerd

Tim en Daan
Noorderschool Oostzaan.