‘Ik hoop dat u een burgermeester bent die door de bewoners van Zaanstad zelf is gekozen, sterker nog, ik hoop dat u zelf daaruit bent voortgekomen.’

Zo begint de transitiekunstenaar Jacob Passander zijn brief – zelf noemt hij het een manifest – aan de toekomstige burgemeester van Zaanstad.

Eerder schreven al twaalf anderen een brief aan de bofkont m/v die ooit aan het roer van onze mooie stad mag komen te staan.

Geachte toekomstige burgemeester,

Ik moet namelijk denken aan wat er in 2015 in Spanje gebeurde. In Barcelona vierde men in een warme zomernacht het feit dat het volk gewonnen had, omdat een oudere vrouw, Ada Colau van het burgerplatform Barcelona.Tezamen tot burgermeester was gekozen. In Madrid werd deze functie aan de 71-jarige Manuela Carmena gegeven, die campagne had gevoerd tegen privatisering van publieke diensten en huisuitzettingen van mensen in financiële problemen.

Madrid en Barcelona zijn grote steden met grote uitdagingen en de noodzaak om de regels van het (politieke) spel te veranderen wordt daar ongetwijfeld sterker gevoeld. Maar Zaanstad heeft zo haar eigen innerlijke noodzaak om dingen anders te organiseren.

Ook hier hebben mensen het gevoel dat veel van de belangrijkste beslissingen uit handen zijn genomen maar dat het huidige systeem niet langer geschikt is om bepaalde problemen werkelijk op te lossen. Burgers willen niet alleen stemmen op mensen die besluiten nemen maar willen van onderop zelf nieuwe initiatieven opstarten en verantwoordelijkheid en zeggenschap over zaken die hun aangaan terugpakken. Het moet de (lokale) overheid zijn die luistert en niet andersom. Bewoners weten zelf uiteindelijk het beste waar behoefte aan is en waar hun kracht ligt. Een werkelijke slimme stad weet de collectieve intelligentie van haar inwoners te benutten.

Ik hoop dat u als nieuwe burgermeester erg lijkt op één van die Spaanse burgermeesters. Oude, wijze vrouwen die aan het roer staan van een nieuwe burgerbeweging, een nieuwe vorm van democratie. De burgermeester als een moeder voor ons allen, die het als haar voornaamste taak ziet goed te zorgen voor al haar kinderen.

Meer nog dan een burgervader of -moeder hoop ik dat u zich vooral één van ons voelt en dezelfde belangen dient die ons allemaal aangaan. Niet iemand die door een hogere overheid wordt aangesteld, of voornamelijk aanschuift aan de tafels van grote bedrijven en andere hotemetoten. Nee, iemand die gewoon in een oude arbeiderswoning woont en weet wat het is om inwoner van Zaanstad te zijn. Iemand met visie over wat nodig is en wat hier aanwezig is om dat te doen.

Ik hoop dat u de behoefte van deze tijd en deze streek in uw eigen aderen voelt stromen en dat u als eerste beseft dat wij daar niet alleen samen in moeten voorzien, maar dat wij ook de enige zijn die dat kunnen.

Ik hoop dat als u deze functie krijgt, dat wij dan met z’n allen kunnen zeggen, en ik hoop dan natuurlijk ook op een zwoele zomernacht; de bewoners van Zaanstad hebben gewonnen.

Jacob Passander. Transitiekunstenaar.

Een bijdrage van Jaap de Jong.