Donderdagmorgen. De zon laat haar gulden stralen glijden. Dit is wel een tegenstelling met Woensdagmiddag.

Het belooft voor Donderdag een uitstekende dag te worden, wat het weer betreft. Velen hebben erop gehoopt.

En ze zijn niet teleurgesteld.

Vandaag is het 81 jaar geleden dat Prinses Juliana de Julianabrug opende. Het leek ons een leuk idee om er een klein artikeltje aan te besteden, maar we vonden in het gemeentearchief een lang, uitgebreid verhaal waar wij niet aan kunnen tippen. Hierbij plagiëren we Het Weekblad, anti-Rev. Orgaan voor de Zaanstreek van 3 juli (pagina 2). De foto’s komen ook allemaal uit het Gemeentearchief van Zaanstad. 

OFFICIEELE OPENING VAN DE JULIANABRUG

Reeds weken van tevoren was dit het gesprek in de Zaanstreek: Donderdag 2 Juli opening van de Julianabrug door de Prinses. Veel is er gewerkt. Het moet gezegd worden, het bestuur van de Z.V.V.V. van wie bij deze gelegenheid de leiding uitging, heeft kosten noch moeiten gespaard, om den 2e Juli 1936 in de annalen van de Zaanstreek een dusdanige plaats te geven, dat tot in lengten van dagen hier over gesproken zal worden. Men is hierin geslaagd.

De officiële opening van de Juliana-brug, de verbinding tusschen Zaandijk en Zaandam, door H.K.H. Prinses Juliana, is voor de geheele Zaanstreek aanleiding geweest, om hier een feestdag van te maken, maar bovenal om haar trouw en liefde voor het Oranjehuis tot uiting te brengen. En het is vooral dit laatste wat we sinds jaren in onzen streek niet hebben kunnen waarnemen, doch dat nu overduidelijk bewezen heeft, dat de Zaanstreek haar toekomstige Vorstinne een groote liefde toedraagt.

De Zaanstreek in feesttooi

‘s-Morgens hebben wij eens een rondgang door de Zaanstreek gemaakt. Wat we op dagen als 31 Augustus en 30 April nog nooit gezien hebben, dat was nu te zien. Zoo zagen we reeds in de Westzijde te Zaandam dat vele particulieren, en ook de industriëlen vanaf hun kantoorgebouwen en fabrieken, onze nationale driekleur hadden laten wapperen. Ook de gemeente- en rijksgebouwen te Zaandam deden hiervoor niet onder en hoe dichter men naar Zaandijk kwam, hoe grooter de entourage van oranje wimpels, vlaggen, en groen werd. De straatversiering, welke onder deskundige leiding was aangebracht, heeft ten volle aan haar doel beantwoord, n.l. om op de Zaanstreek een stempel te drukken van feest!

Bij het einde van het Guispad en het begin van de Julianabrug is het reeds in de morgenuren een groote drukte. Velen welke ‘s-middags door de afzetting daartoe niet in de gelegenheid zijn, willen eens een kijkje nemen. Het is ook de moeite waard.

Voor dat men de brug opgaat, moet men door een eerepoort, waarop de handel, industrie en scheepvaart zijn uitgebeeld naar een ontwerp van J. Bunt van Krommenie. Midden op de brug kan men genieten van het nog nooit volprezen Zaansche landschap, wat daar aan alle kanten op zoo’n schitterende wijze naar voren komt. Vroolijk wapperen de vele vlaggen van de brug, de fabrieken, met haar tot in alle opzichten uitgewerkte mechanisme, maar ook de oude Zaansche molens met hun rijke historie. Vlak voor ons zien we de molen „De Ooievaar”. Ook zij is in haar feestgewaad gestoken. Men heeft haar ter gelegenheid van deze unieke gebeurtenis „mooi gezet”.

Vele vreemdelingen bewonderen deze contrasten van oud en nieuw. Waren er ’s morgens reeds velen op de been in de omgeving van de te openen brug, dit was ’s middags om één uur nog veel meer. Introducées, officiële personen kwamen aan, terwijl tegen half twee de rijksveldwacht, onder leiding van majoor de Groot, die hiervoor 200 rijksveldwachters uit alle deelen van het land ter beschikking had gekregen, verschillende plaatsen om en nabij de brug reeds begon af te zetten.

Om twee uur was , dan ook de officiële rijweg van Zaandijk-Koog aan de Zaan voor het publiek gesloten en kon men dan alleen toegang verkrijgen, wanneer men in het bezit was van een speciaal toegangsbewijs. De eeretribunes tegenover en naast de brug vulden zich, terwijl de padvinders de menschen hun plaatsen aanwezen en mede voor een behoorlijke afzetting zorg droegen.

Af en aan rijdende auto’s brachten uit de verschillende Zaangemeenten de gemeentelijke autoriteiten aan, terwijl de drie omroepvereenigingen n.l. N.C.R.V., K.R.O. en A.V.R.O. aanwezig waren met hun reportagewagens, om deze feestelijke gebeurtenis op de wasplaat vast te leggen. Verder waren er een auto van een filmmaatschappij en talrijke filmoperateurs en persfotografen.

In het Gemeentehuis van Zaandijk

Het was in de in 1760 gebouwde en in 1805 gerestaureerde raadszaal van het gemeentehuis van Zaandijk, dat H.K.H. Prinses Juliana ontvangen zou worden en door de burgemeesters van Zaandam en Zaandijk zou worden toegesproken, alvorens zij de Julianabrug zou openen. Te ongeveer half drie waren alle daartoe uitgenoodigde autoriteiten aanwezig en zagen we o.m. de burgemeesters van de 10 Zaangemeenten, zoomede verschillende wethouders en raadsleden uit deze plaatsen, de besturen van de Z.V.V.V. en Zaanlandsche oudheidkamer, de voorzitter en secretaris van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Zaanland, de heeren commissaris van politie van Zaandam en Wormerveer, de districtscommendant van de Rijks- veldwacht, de secretaris van verschillende Zaangemeenten, opzichters en ingenieurs van de Prov. Waterstaat Noord-Holland, voorzitter en secretaris van de uitwaterende sluizen en vele anderen.

Even over half drie arriveerde Jhr. Mr. Dr. A. Röell, Commissaris van de Koningin in Noord-Holland, welke door Burgemeester ter Laan van Zaandam en Burgemeester van Gelderen van Zaandijk werd binnengeleid en aan de dagelijksche besturen van Zaandam en Zaandijk werd voorgesteld.

H.K.H. Prinses Juliana, welke inmiddels via de Communicatieweg door Westzaan te Zaandijk gekomen was, reed den Provincialen weg af naar Wormerveer, waar bij Plein 13 werd gekeerd. Tegenover de maréchaussee- kazerne, stonden de leerlingen van de Wormerveersche scholen opgesteld, om H.K.H. toe te juichen. De auto’s reden echter in een dusdanige snelle vaart voorbij, dat velen ongetwijfeld de Prinses niet zullen hebben gezien op dit punt.

In het gemeentehuis van Zaandijk heeft Prinses Juliana tegenover burgemeester Slager van Wormerveer haar spijt betuigd over het feit, dat zij onkundig geweest was van de opstelling van de Wormerveersche schoolkinderen, aangezien zij anders haar auto langzamer had laten rijden. Niettegenstaande het vlugge rijden zoo verklaarde Prinses Juliana tegenover burgemeester Slager had zij met groote waardeering kennis genomen van het enthousiasme van de Wormerveersche schooljeugd.

Toen H.K.H. met gevolg bij het Zaandijksche gemeentehuis waar een eerewacht werd gevormd door de Zaansche Padvinders(sters) en Driehoeks- meisjes, arriveerde, werd zij hier opgewacht door Jhr. Mr. Dr. A. Röell, Burgemeester ter Laan en Burgemeester van Gelderen.

Het zoontje van den vicevoorzitter der Z.V.V.V., den heer Ooms, de jongeheer Ricus Ooms, bood de Prinses een bouquet witte orchideeën met oranje lint namens het Huldigings-comité aan, waar H.K.H. zich zeer erkentelijk voor toonde.

Burgemeester van Gelderen

Nadat ook aan Prinses Juliana de dagelijksche besturen van Zaandam en Zaandijk waren voorgesteld, namen alle aanwezigen hun plaats in, waarna burgemeester van Gelderen als volgt sprak:

Koninklijke Hoogheid,

Als ik met Uw verlof een oogenblik het woord voer, is dit in de eerste plaats om U, den Commissaris der Koningin en de overige aanwezigen namens het Gemeentebestuur van Zaandijk hartelijk welkom te heeten en te danken, dat U ons de eer heeft aangedaan, hier aanwezig te zijn.

In het bijzonder is het voor ons een buitengewoon voorrecht Uwe Koninklijke Hoogheid te mogen begroeten bij dit Uw eerste bezoek aan deze gemeente. Wij zijn U voor Uw komst bijzonder erkentelijk en verzoeken U onzen diepgevoelden dank te willen aanvaarden.

Toen U Zich voor eenigen tijd bereid verklaarde de brug, welke Uw naam mag dragen, te openen, heeft dit dadelijk de bevolking van Zaandijk niet alleen, maar ook die van alle zoo nauw verbonden Zaangemeenten, met groote vreugde vervuld.

Het geestdriftig welkom is U reeds door velen toegeroepen en groote scharen staan gereed om U zoo straks hulde te brengen en hun dankbaarheid uit te jubelen, dat U deze gemeente heeft willen bezoeken.

De verbinding, welke middels de brugopening door U tot stand zal worden gebracht en een nieuwe belangrijke schakel vormt in het, de laatste jaren, gereed gekomen schitterende wegennet, is niet alleen voor de geheele streek van zeer groot belang, maar zal ook zeker haar vruchten voor deze gemeente afwerpen en mede de mogelijkheid vergrooten, dat ook de voor Zaandijk moeilijke tijden wederom in betere verkeeren.

Met den wensch, dat de wijze, waarop de bevolking van deze gemeente Uwe Koninklijke Hoogheid heeft ontvangen, aanleiding zal mogen zijn, tot een officieel bezoek aan de geheele Zaanstreek, waardoor een wensch van velen in vervulling zal gaan, geef ik, met Uw verlof, thans het woord aan den Burgemeester van Zaandam.

Burgemeester ter Laan

Burgemeester ter Laan namens het Zaandamsche gemeentebestuur sprekende, zeide o.m.:

Koninklijke Hoogheid,

Bij de woorden, gesproken door mijn geachten ambtgenoot van Zaandijk voeg ik ook namens het gemeentebestuur van Zaandam een hartelijk woord van welkom.

Voor ons is Uw bezoek op dezen feestelijken dag mede een herinnering aan de komst van Hare Majesteit in de dagen van den watersnood. Den eersten keer op een tijdstip, dat de nood hoog gestegen was; de tweede maal, toen het land weer droog werd en de ramp grootendeels tot het verleden behoorde. IDoch bij beide gelegenheden onder den indruk van gevaar en leed, waarin Hare Majesteit deelde met groote belangstelling in het lot der getroffenen. De burgerij van Zaandam heeft die blijken van deelneming hooggewaardeerd.

Tegenover die moeilijke dagen, waarvan de herinnering voortleeft, stel ik met vreugde dezen blijden dag. Door de goede zorgen van de Provincie komt heden een werk tot stand, dat ook voor de gemeente Zaandam van uitnemend belang is. Wij danken U voor de bereidvaardigheid, om tot ons over te komen en de nieuwe brug, die Uw naam draagt, te openen en daardoor den prachtigen nieuwen weg in gebruik te stellen.

Uw bezoek is niet het eerste aan Zaandam. Ik vertrouw, dat ook bij U de gedachte levendig is, aan het vorige, toen wij, in gezelschap van Uw betreurden Vader, Z.K.H. Prins Hendrik, stonden voor de beeltenissen van Czaar Peter en de Keizerin, en Uw kinderlijke belangstelling uitging naar de oude geschiedenis van de Zaanlanden. Ook ik heb steeds met groot genoegen teruggedacht aan de opgewektheid, waarmee U het Czaar Peterhuisje gadesloeg en alles wat daarmee verband houdt, vooral ook de scheepswerf, nog altijd in bedrijf waar de Keizer der Russen zijn handwerk leerde. Aan de afspraak, om in later tijd wat dieper op de geschiedenis in te gaan en ook wat meer van het moderne Zaandam te zien, heb ik niet durven herinneren.

Maar nu doet zich als vanzelf de gelegenheid voor en verheugt het mij ten zeerste, dat U op deze wijze en op dezen heugelijken dag tot ons komt.

Nu de zaak van de firma Verkade voor enkele weken het vijftigjarig jubileum zo luisterrijk heeft gevierd, kwam dit groot bedrijf in de eerste plaats in aanmerking voor de hooge eer van Uw bezoek, dat wij allen zullen opvatten als een blijk van Uw groote belangstelling in de Zaansche nijverheid over de geheele lijn.

Maar voornamelijk geldt Uw tegenwoordigheid op deze plaats toch de ingebruikstelling van de nieuwe Julianabrug en de opening van den nieuwen weg, tot stand gekomen door het beleid van de Provincie.

Ik geef dus nu, na herhaling van mijn woord van dank voor Uw komst in de Zaanlanden, gaarne het woord over aan den Heer Commissaris der Koningin in deze provincie, onder wiens voorzitterschap en leiding dit mooie werk met bekwamen spoed is opgezet en uitgevoerd en voltooid.

De Commissaris van de Koningin

De Commissaris van de Koningin in Noord-Holland gaf hierna nog een uiteenzetting van de Julianabrug met de volgende woorden:

Koninklijke Hoogheid,

Met Uw goedvinden, Koninklijke Hoogheid, moge ik mij veroorlooven een kort woord toe te voegen aan de woorden van welkom, die de Burgemeesters van de feestvierende gemeenten tot U hebben gesproken. Van harte sluit ik mij, ook namens het Provinciaal Bestuur, aan bij de warme erkentelijkheid, waarvan hunne woorden getuigden, nu door Uwe komst, zoo groote luister wordt bijgezet aan de opening van de naar Uwe Koninklijke Hoogheid genoemde brug over de Zaan, die een belangrijken schakel vormt in het net van nieuwe provinciale verkeerswegen, dat over geheel Noord-Holland wordt uitgespreid.

Uit den boezem van de Zaandijksche burgerij is de wensch gekomen aan de brug den naam van Uwe Koninklijke Hoogheid te geven en Gedeputeerde Staten hebben niet geaarzeld aan dien wensch te voldoen. Eveneens hebben zij het initiatief toegejuicht van de besturen der beide gemeenten, die door de nieuwe brug rechtstreeks worden verbonden, om aan de ingebruikstelling van deze nieuwe verbinding een feestelijk karakter te geven, en ik bied hun mijne oprechte gelukwenschen aan met het welslagen van hun pogingen.

De bereidverklaring van Uwe Koninklijke Hoogheid om persoonlijk deze feestelijke openstelling te verrichten, zet de kroon op hun initiatief. Daardoor wordt voor Zaandijk en Zaandam, ja voor de geheele Zaanstreek een blijvende herinnering verbonden aan de ingebruikneming van een der belangrijkste van de ruim 200 in het provinciaal wegennet reeds gestichte of nog te stichten kunstwerken.

Want een belangrijk kunstwerk is de Julianabrug zeker.

Het doet alle eer aan, zoowel aan den provincialen waterstaat, die het heeft ontworpen, als aan de N.V. F. Kloos en Zonen’s Werkplaatsen te Kinderdijk, die den bovenbouw, en aan de N.V. Electro- technische Industrie v.h. Smit te Slikkerveer, die de electrische installatie hebben uitgevoerd.

De brug heeft een totale lengte van 164 meter, een rijbreedte van 7 Meter met aan elke zijde een verhoogd voetpad ter breedte van 2 Meter en telt één beweegbare en twaalf vaste overspanningen.

Het vaste gedeelte van de brug is geheel van beton gebouwd en is gefundeerd op 1083 houten heipalen, die een gezamenlijke lengte hebben van niet minder dan 16 Kilometer.

Uit het aan de overzijde op het gebied van Zaandam gelegen bedieningshuis regelt een electrische installatie, wier werking intusschen bij onverhoopte storing door handkracht kan worden vervangen, alle voor het verkeer onder en over de brug noodzakelijke verrichtingen.

De stalen rolbasculebrug, die de beweegbare overspanning vormt, wordt in 60 seconden geopend en gesloten, (waarbij een gewicht van circa 150.000 kilogram verplaatst wordt); de afsluit- boomen voor het landverkeer worden electrisch bewogen; ook de scheep- vaartseinen, roode en groene electrische lampen, worden in het bedieningshuis ontstoken en gedoofd.

De brug is voorzien van twaalf lantaarnpalen met Philips’ Natriumverlichting. Zij werd in April 1936 definitief opgeleverd en heeft rond ƒ 200.000 gekost. Dat zij niet eerder in gebruik kon worden genomen, is hieraan te wijten, dat de wegen, die naar de brug voeren, als gevolg van moeilijkheden met de onteigening van de daarvoor benoodigde perceelen, niet eerder konden worden voltooid.

Maar thans zijn alle hinderpalen uit den weg geruimd en heerscht algemeene vreugd over de totstandkoming van de nieuwe doorgaande verbinding tusschen Haarlem en Purmerend, die aan de moderne verkeerseischen alle recht doet wedervaren.

Uwe Koninklijke Hoogheid moge het mij ten goede houden, dat ik aan de openstelling van de Julianabrug de mededeeling van enkele bijzonderheden heb laten voorafgaan, die voor de bezichtiging van het kunstwerk van belang kunnen zijn.

Wanneer zoo aanstonds Uwe Koninklijke Hoogheid de plechtige handeling zal hebben verricht, die de brug voor het verkeer openstelt, en Zelve de eerste zal zijn, die de brug betreedt.