Krommenie. Twaalf jaar in onmin leven met je buren – hoe houdt een mens dat vol? Dick en Fred zijn een paar dagen uit geweest en op weg naar huis zeggen ze tegen elkaar: ‘Wat zal hij nou weer hebben gedaan?’ Dat zien ze zodra ze de tuin inkomen.

De klimop is over de volle lengte van de schutting halverwege door midden gesnoeid. De buurman moet daarvoor in je tuin zijn geweest of op zijn erf op een trapje zijn geklommen en hangend over de schutting het vernietigende knipwerk hebben uitgevoerd. Dick:

“Ik ben woest. Ik lig hier wakker van. Dan bedenk ik wat ik de buurman allemaal zou willen aan doen. Wat de consequenties daarvan ook zijn. Zo’n situatie maakt het slechtste in je los. Maar de volgende dag heeft het fatsoen weer gewonnen en wil ik me niet schuldig maken aan het gedrag dat we hem verwijten.”

Zo kan onenigheid over een uitbouw bij de buren en het inschakelen van Bouw- en Woningtoezicht de verhoudingen ontwrichten en het pestgedrag stimuleren. En zelfs laten escaleren tot een rechtszaak over overhangende takken en het ongeoorloofd snoeien van een beschermde boom. Dick en zijn partner Fred kregen gelijk van de rechter, maar dat loste het probleem niet op. De buurman ging door met het storten van tuinafval in hun tuin en het omzagen van de schutting (en die ook weer opbouwen). Er mag niets aan het huis worden gehangen (Rijksmonument) maar de buurman hangt er rustig plantenbakken aan op.

Bladblazer in de steeg
Dick en Fred melden de acties van de buurman soms bij de wijkagent die gaat praten en te horen krijgt dat het niet meer zal gebeuren. Zij weten uit ervaring wat de beloften van hun buurman waard zijn.

“Je vraagt je af of die man wel helemaal in orde is. Wij zijn niet de enige die last hebben. Hij zet rustig de bladblazer in zijn steeg en blaast de hele middag bladeren onder de poort door, de straat op waar mensen lopen te winkelen.”

Weer een rechtszaak?

“Nee, want dat geeft weer een hoop gedoe en allerlei spanningen. Ja, want je kunt niet doorgaan met alles maar over je kant laten gaan. We willen zo langzamerhand rustig kunnen leven. Het kan toch niet zo zijn dat je moet wijken voor de terreur van een buurman? We waren nog geen uur thuis of we waren al plannen aan het maken om na de braderie zo gauw mogelijk weer te vertrekken. We zijn blij dat we een huisje in het oosten van het land hebben waar we vaak naar toe gaan. Anders zouden we dit niet volhouden.”

Verkopen is geen optie vinden de mannen. Ze willen het kopers niet aan doen dat ze naast zo’n buurman komen te wonen.

Harder gepest
De Orkaan is natuurlijk niet het medium om burenruzies aanhangig te maken. Dit geval – het had ook een ander kunnen zijn – is wel aanleiding geweest om na te gaan wat een gespannen verhouding met de buren tot gevolg kan hebben en hoe groot dit probleem in de Zaanstreek is.

Heel groot, blijkt uit de toelichting van Inez De Jaegher die bij Beter Buren vanaf het begin projectleider Buurtbemiddeling is. Niet alleen de omvang neemt toe, maar ook de heftigheid. Er wordt harder gepest dan in het verleden. Dat is de ervaring van Buurtbemiddeling in Zaanstad en Wormerland. Bij de start in 2003 waren zes gediplomeerde bemiddelaars beschikbaar die 55 keer zijn ingeschakeld. Nu bestaat de organisatie uit 34 bemiddelaars en worden jaarlijks 365 bemiddelingen uitgevoerd.

“Dat is één aanmelding per dag. We hebben veertig bemiddelaars nodig. Daarom starten we deze maand de wervingscampagne voor nieuwe vrijwillige bemiddelaars die dan in september de basistraining gaan doen..”

Buurtbemiddeling is opgericht en wordt nu gefinancierd door de gemeenten Zaanstad en Wormerland en de woningcorporaties Parteon, Rochdale en ZVH. De Jaegher:

“Dat de problemen groter worden is een afspiegeling van hoe de samenleving zich ontwikkelt. Het pestgedrag neemt toe. Door de individualisering kennen we onze buren veel minder en ligt het niet voor de hand om met elkaar in gesprek te gaan als zich problemen voordoen. Er wordt een zwaarder beroep gedaan op de individuele zelfredzaamheid, maar lang niet iedereen is daartoe in staat. Er is niet meer zo’n uitgebreid vangnet voor probleemgevallen. Mensen met psychische problemen worden ook sneller teruggeplaatst in de samenleving.”

Bemiddelen in conflicten met de buren wil niet zeggen dat bemiddelaars het probleem oplossen.

“Zij staan letterlijk tussen de partijen en sturen de buren zo dat zij zelf tot een oplossing komen en daarover afspraken maken. Onze bemiddelaars zijn neutraal en onpartijdig. In 76 procent van de gevallen slaagt de bemiddeling.”

Uitzichtloze situatie
En als dat niet het geval is?

“Dan kunnen wij coaches inzetten die de buren, in één-op-één gesprekken begeleiden. Coachen zijn ook beschikbaar als iemand een gesprek wil aangaan met de buren maar dat in eerste instantie niet durft aan te gaan.”

De ervaring van Buurtbemiddeling is dat veel ellende kan worden voorkomen als buren bij het begin van onenigheid met elkaar in gesprek aan en ook de emotionele consequenties aangeven.

“Dat ligt niet voor hand, omdat we over het algemeen onze buren niet zo goed kennen en we een moeilijk gesprek liever uit de weg gaan. We schermen ons af met hoge schuttingen. Als mensen bij ons komen, is de ruzie meestal een uitzichtloze situatie geworden. De betrokkenen zijn zo met zichzelf bezig dat zij geen uitweg zien, maar een bemiddelaar juist wel.”

Bij een bemiddeling zijn altijd twee bemiddelaars betrokken. Dit zijn vrijwilligers die een vakopleiding hebben gevolgd en jaarlijks hun kennis actualiseren. Eerst wordt een intakegesprek gehouden met de klager en de buren. Daarna volgt een bemiddelingsgesprek op neutraal terrein in de buurt. De bemiddelaars helpen beide partijen om in overleg hun problemen op te lossen.

“Om een probleem te kunnen oplossen, moet je ook weten waarom buren in pestgedrag vervallen. Dat heeft ook een reden die je moet kennen. Soms blijkt dat de oorzaak meer ligt bij de buren die klagen.”

Wat moet je in huis hebben om als vrijwilliger te kunnen bemiddelen?

“Je moet heel communicatief zijn. Levenservaring is ook heel belangrijk. Je moet gemotiveerd zijn en dit werk interessant vinden. De tijd hebben; zeker vijf uur per week. Een overtuigende persoonlijkheid zijn en je neutraal kunnen opstellen.”

Vrijwilligers en buren met problemen kunnen contact opnemen met Beter Buren: (085) 9022810 of gebruik maken van het aanmeldformulier op www.beterburen.nl

En Dick en Fred? 
De ervaringen van Dick en Fred vallen wel in de categorie zware gevallen, maar hun problemen zijn volgens Inez De Jaegher niet zo uitzichtloos als zij zelf denken. “We hebben in vergelijkbare situaties een oplossing weten te bereiken, maar dan moet wel de wil aanwezig zijn om het conflict op te lossen.” Bij Dick en Fred is die aanwezig: “Als de buurman vandaag komt en voorstelt om een streep onder het verleden te zetten en met een schone lei te beginnen dan staan wij daar open voor.”

Een bijdrage van Orkaankracht Jaap de Jong